کف پای صاف (صافی کف پا) و کفی طبی فلت فوت

کف پای صاف همان افتادگی قوس کف پا یا کم بودن قوس کف پا است. در زمان ایستادن فاصله ای بین قسمت داخلی کف پا و زمین به وجود می‌آید که به علت بالا رفتن آرچ (قوس) است. صافی کف پا، باعث ایجاد ناراحتی و درد پا، باعث ایجاد اختلالی دیگر و یا به وجود آورنده درد در دیگر نقاط بدن مانند کمر است.

وسایل درمانی و تمرین هایی هستند که کمک به از بین بردن ناراحتی و دردهای ناشی از پای صاف می کنند.

در ادامه این متن، میتوانید در مورد علل، علائم و نحوه درمان پای صاف اطلاعاتی خوبی کسب کنید.

کف پای صاف (صافی کف پا) چیست؟

کف پای صاف یعنی کم بودن ارتفاع قوس کف پا. افرادی که کف پای صاف دارند، در مقایسه با افراد دیگر متوجه کم بودن ارتفاع قوس کف پا میشوند.

پای انسان دارای 33 مفصل است  که 26 استخوان را به همدیگر متصل کرده است. پای هر آدم از بالغ بر 100 ماهیچه، تاندون و لیگامنت تشکیل شده است.

در عین حال که قوس کف پا وظیفه ایجاد حالت ارتجاعی پا را دارد، کمک به توزیع مناسب وزن بدن در راستای کل پا (قسمت تحتانی بدن از باسن به پایین) می‌کند. ساختار قوس کف پا نشان دهنده نحوه گام برداشتن افراد است.  برای آنکه پا بتواند با نیروهایی که بر آن وارد می‌شود عملکرد مناسبی در هنگام حرکت در انواع مختلف سطوح نشان دهد، قوس کف پا می‌بایستی در عین استقامت، منعطف هم باشد.

ممکن است پای افرادی که دارای این عارضه هستند، به هنگام راه رفتن و ایستادن، از قسمت مچ به داخل بچرخد. این عارضه را چرخش به داخل (Overpronation) می‌گویند. اورپرونیشین میتوناد باعث چرخش کلی پا به سمت خارج شود.

بسیاری از افراد با وحود این عارضه هیچ علائمی را احساس نمیکنند، اما برخی دیگر علائم مختلفی را تجربه می کنند که عموماً به شدت صافی بستگی دارد.

علائم صافی کف پا چیست؟

مشخصه شایع در افراد با پای صاف وجود درد پا است. درد پا نتیجه خستگی در عضلات و لیگامنت های متصل کننده آنها به یکدیگر است.

فشار غیرعادی وارد شده بر روی زانو و باسن ممکن است علت درد پا در مفاصل باشد.این فشار احتمالا به علت چرخش مچ پا به داخل است.

با وجود این عارضه در قسمت‌های زیر عمدتا احساس درد پا وجود دارد:

“در داخل مچ پا و احتمالا همراه با تورم”، “قوس کف پا”، “ماهیچه ساق پا”، “زانو”، “لگن”، “کمر”

امکان اینکه در هر دو پا یا یک پا احساس سفت شدگی باشد نیز وجود دارد.

صافی کف پا می‌تواند باعث تقسیم نامتوازن وزن بدن نیز باشد. این ممکن است در بلند مدت ایجاد سایش در زیره کفش و به خصوص در یک سمت آن کند که منجر به صدمات بیشتر به پا می‌شود.

علت کف پای صاف چیست؟

کف پای صاف (pes planus) زمانی اتفاق می ­افتد که تمام کف پای شما در زمان ایستادن با زمین در تماس باشد.

هر دو عامل محیطی و ژنتیکی می­توانند باعث کف پای صاف بشوند. در اکثر موارد، فاکتورهای ژنتیکی، باعث ایجاد این عارضه در تمام طول زندگی یک فرد می­شوند. اما، فاکتورهای محیطی معمولا به صورت تدریجی و در پس از گذشت مدت زمان طولانی باعث ایجاد کف پای صاف می­گردد. این حالت قوس افتاده (Fallen arches) نامیده می­شود.

این دلایل عبارتند از:

فاکتورهای ژنتیکی

کف پای صاف زمانی اتفاق میافتد که قوس کف پای شما در دوران کودکی به خوبی شکل نگیرد. کف پای همه نوزادان صاف است. در طول دوره نرمال رشد در کودکی، قوس ما شکل می­گیرد. بعضی اوقات ماهیچه­ های کف پای ما، استخوان­ ها و لیگامان ­ها به اندازه کافی رشد نمی­ کنند، و باعث ایجاد یک قوس با ثبات نمی ­شوند. رواج کف پای صاف در بعضی از خانواده ­ها دلایل ژنتیکی دارد.

آسیب ­های ناشی از ضربه

گاها ضربات شدید به پا میتواند باعث ایجاد کف پای صاف در افراد شود. برای مثال جابجایی استخوان ­ها در پا یا پارگی یک تاندون پا، مخصوصا تاندون تیبیال خلفی که قوس کف پا را حمایت می­ کند.

روماتیسم مفصلی

التهاب مفاصل یا روماتیسم در برخی موارد میتواند باعث صافی کف پا شود.

چاقی

چاقی و اضافه وزن معمولا باعث وارد شدن فشار بیش از حد به تاندون ­های پا می­ شود. این فشار علاوه بر تحت تاثیر قراردادن تاندون تیبیال خلفی، سیستم اسکلتی کف پا را نیز تحت تاثیر قرار میدهد.

دوران بارداری در خانم ها

بارداری علاوه بر افزایش وزن با تغییرات هرمونی همراه است. هر دو عامل افزایش وزن و تغییرات هورمونی میتواند باعث صاف شدن قوس کف پا­ شود.

دیابت

دیابت با اثر بر اعصاب کف پا، علاوه بر خطرات جدی برای پاهای دیابتی باعث ضعف در تاندون­ ها و عدم ساپورت صحیح قوس کف پا می ­شود.

فشار خون بالا

کاهش تامین خون مورد نیاز تاندون­ های کف پا می­تواند باعث کاهش قابلیت آن­ها در ساپورت قوس بشود.

افزایش سن

در طول دوران زندگی و با افزایش سن، تاندون­ ها کشیده و بیشتر فرسوده می ­شوند.

علت های شایع کف پای صاف عبارتند از:

• عوامل ژنتیکی که از طریق ژن‌های والدین به فرزندان انتقال پیدا می‌کند.
• وجود ضعف در قوس کف پا که در هنگام ایستادن کف پای صاف دیده می‌شود اما به هنگام نشستن کف پا کاملا گود خواهد بود
• صدماتی که قبلا در پا یا زانو ایجاد شده است.
• آرتروز یا آرتریت روماتوئید
• آسیب ، اختلال در عملکرد یا پارگی تاندون تیبیای خلفی
• سیستم عصبی یا بیماری های عضلانی مانند فلج مغزی ، دیستروفی عضلانی یا اسپینا بیفیدا

حالت دیگری که ممکن است باعث صافی کف پا شود ، اتصال تارسال است. این حالت باعث می شود استخوان های پا به طور غیرمعمول با هم جمع شوند و در نتیجه پای صاف و سفت ایجاد شود. این بیماری در دوران کودکی قابل تشخیص است.

در صورت ابتلا به چاقی یا دیابت ، افراد به احتمال زیاد دچار پای صاف می شوند. پای صاف نیز در دوران بارداری شایع است.

پای صاف با افزایش سن نیز می توانند رشد کنند. فشار روزانه بر پاها می تواند باعث ضعیف شدن تاندون تیبیای خلفی شود. این تاندون ساختار پشتیبانی قوس کف پا است. تاندونیت، به پارگی پس از فشار بیش از حد به تاندون ملتهب گفته می‌شود و این آسیب به تاندون ممکن است باعث صافی کف پا شود.

صافی کف پا همچنین می تواند در نتیجه یک نقص رشدی به وجود بیاید که در دوران کودکی رخ می دهد یا با افزایش سن یا بعد از بارداری بروز می کند.

عوارض کف پای صاف چیست؟

این که شما دارای کف پای صاف طبیعی هستید یا قوس کف پای شما به دلیل یه آسیب یا شرایط دیگر دچار افتادگی شده است، در هردو صورت مشکلات زیادی از قبیل پای فرسوده، درد پا، تومر مچ پا و پرونیشن بیش از حد برای شما ایجاد خواهد کرد.

بسیاری از عوارض کف پای صاف را می توان به راحتی با کفی طبی مناسب پای صاف رفع کرد. برای طراحی بهترین کفی طبی پای صاف متخصصین، اسکن پا را به دو روش 1. اسکن فشار کف پا و 2. اسکن سه بعدی کف پا انجام میدهند و با در نظر گرفتن ملاحظات مربوط به هر بیمار کفی طبی اختصاصی را در نرم افزارهای طراحی کفی طبی، طراحی کرده و توسط ماشین ساخت کفی میسازند.

ارتباط خستگی پا و کف پای صاف

یکی از عوارض، احساس خستگی در پا پس از مدتی ایستادن است. به ویژه این عارضه در انتهای یک روز کاری بیشتر نمایان میشود.

ارتباط پا درد و کف پای صاف

از دیگر عارضه های شایع در رابطه با کف پای صاف درد پا است. درد ممکن است در طول کل پا یا در یک ناحیه خاص از پا مانند درد مچ پا، درد پاشنه پا، درد سینه پا و… ایجاد شود. درد به طور معمول در داخل مچ پا ، در لبه بیرونی پا ، در پاشنه (معروف به پلانتار فاشیاتیث) یا در قوس کف پا رخ می ­دهد.

مچ پا و کف پای صاف

ورم پا در قسمت مچ پا یکی دیگر از مشکلات ایجاد شده در افراد دارای این عارضه است. ورم مچ پا می تواند باعث ایجاد ناراحتی پا در کفش شود و معمولا باعث شکایت افراد از کفشهایشان است.

تغییر الگوی راه رفتن

کف پای صاف باعث درد در ماهیچه پشت ساق، زانو، ران، لگن و کمر می­ شود. به طور طبیعی انسان برای رفع این درد در هنگام راه رفتن، فیزیک بدن را با تغییراتی در نحوه گام برداشتن همراه میکند. این تغییرات در دراز مدت باعث اشکالات اساسی در الگوی گام برداشتن فرد میشود و باعث تشدید دردها میگردد.

پرونیشن بیش از حد 

پرونیشن یا چرخش بیش از حد پا به سمت داخل یکی دیگر از عوارض است. برای اطلاعات بیشتر لطفا مقاله ” آنچه باید راجع به سوپینیشن و پرونیشن بدانید” را مطالعه بفرمایید.

صافی کف پا از علل انحراف شست یا بونیون (Bunions)

افرادی که مشکلات دیگری در پا، مچ پا یا قسمت پایین ساق دارند ممکن است دریابند که صافی کف پا باعث تشدید علائم است.

موارد زیر مثال‌هایی از عوارض است:

• تاندونیت آشیل (خار آشیل)
• آرتروز در مچ پا یا مچ پا
• ورم مفاصل در یک یا هر دو پا
• انحراف شست
• انگشت چکشی
• افتادگی نیام کف پایی، التهاب رباط ها در کف پا
• التهاب تیبیای خلفی
• درد ساق پا

پاهای صاف می توانند در تراز قرار گرفتن بدن هنگام ایستادن ، راه رفتن یا دویدن روی بدن تأثیر بگذارند. در نتیجه می توانند احتمال بروز درد در باسن ، زانوها و مچ پا را افزایش دهند.

کف پای صاف در کودکان

در کودکان و در سن شکل‌گیری قوس پا، وجود صافی کف پا متداول است. مضاف بر اینکه قوس کف پا در کودکان هنوز در حال به وجود آمدن است، چربی اضافی پا نیز قوس را پنهان می‌کند. در نتیجه داشتن پاهای صاف در دوران کودکی نشان دهنده صافی کف پا در طول زندگی فرد نیست.

اما اگر کودکی به دلیل عدم رشد صحیح استخوان یا وضعیت دیگری مانند اسپینا بیفیدا دارای پاهای صاف باشد ، برای درمان به پزشک نیاز است.

تشخیص صافی کف پا

افرادی که دارای صافی کف پا هستند اما هیچ درد یا علائم دیگری را احساس نکرده اند، نیازی به مشورت و معاینه دکتر ندارند.

با این حال، افرادی که علائم زیر را دارند حتما به دنیال مشاوره پزشکی بروند:

• اگر صافی کف پا اخیرا در آن‌ها به وجود آمده باشد یا پاها صافتر بشوند.
• درد در پا، مچ پا و یا اندام تحتانی.
• علائمی که با پوشیدن کفش‌های مناسب و دارای حمایت از قوس، بهبود پیدا نمی‌کنند.
• احساس سفتی، سختی، سنگینی و ناراحتی در پا

تمرین های مناسب برای جلوگیری و کنترل کف پای صاف

پزشکان یا فیزیوتراپبیت‌ها برای کنترل علائم یا جلوگیری از بروز صافی کف پا، تمرینات خاصی را توصیه می‌کنند. آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا (AAOS) تمرینات زیر را برای بهبود قدرت و انعطاف پذیری در پا و مچ پا توصیه می کند ، که ممکن است به تسکین علائم کمک کند.

تمرینات تقویتی و کششی برای پا ، ساق و مچ پا می تواند به کاهش درد کمک کند. برای تسکین درد در طولانی مدت ، کفی های ساپورت قوس را به کفش خود اضافه کنید.

می­توانید با وقت گذاشتن و انجام برخی از تمرینات زیر شروع کنید:

پا را تقویت کنید و بر روی کشش عضلات پا کار کنید تا عوارض صافی کف پا را کم کنید

ضعف در عضلات کف پا می تواند به بی ثباتی و آسیب منجر شود. در حالی که ما اغلب روی عضلات بیرونی بزرگ در پا تمرکز می کنیم که از مچ پا و پا حمایت می کنند ، 11 عضله ذاتی کوچک وجود دارند که کاملاً در درون پا قرار دارند و توجهی به آن­ها نمی­شود. این عضلات، پای شما را در هنگام برخورد به زمین و در هنگام جدا شدن از زمین متعادل نگاه می­ دارند. این ماهیچه ­ها فشار وارده به پا را جذب می ­کنند و انرژی را در فاز mid-stance ذخیره می کنند. مهمتر از همه، این ماهیچه ها قوس کف پا را حمایت می­ کنند. تقویت این عضلات به آنها امکان می­ دهد تا از قوس حمایت کنند.

در اینجا دو تمرین سریع برای تقویت عضلات درونی پا وجود دارد:

    غوطه وری پا – پای خود را در وضعیت خنثی و مسطح روی زمین قرار دهید. سپس با انقباض عضلات درونی کف پا، به پای خود قوس دهید. حتما انگشتان پا را روی زمین نگه دارید. نشستن را شروع کنید. همانطور که حرکت را انجام می­دهید، سعی کنید بر روی دو پا بایستید، سپس روی یک پا بایستید، و سپس بپرید.

    بلند شدن پاشنه پا– در وسط اتاق بایستید و تمام انگشتان پا را محکم به کف فشار دهید. هر دو پاشنه پا را بلند کنید تا تمام وزن شما روی انگشتان پا باشد. دو ثانیه نگه دارید و تکرار کنید. دو ست 15 تایی را امتحان کنید.

تقویت و کشش عضلات ساق و مچ پا برای مقابله با کف پای صاف

عضلات ساق و تاندون ­های آشیل خشک و غیرمنعطف باعث فشار به مچ پا و در نتیجه ایجاد پرونیشن در پا، یا چرخش به داخل می­ شوند. در نتیجه قوس کف پا، صاف می­ شود. کشش عضلات ساق پا و پاشنه جهت جلوگیری از صاف شدن قوس کف پا بسیار مهم هستند.

در اینجا دو تمرین ساده را توضح خواهیم داد:

کشش تاندون آشیل : بخش جلوی پای خود را بر روی یک پله قرار داده و به نحوی که پاشنه های پای شما بیرون از پله و بر روی هوا قرار گرفته است. ماهیچه های ساق خود را شل کنید و به آرامی اجازه دهید پاشنه های پا به پایین حرکت کند. به مدت 10 تا 15 ثانیه در همان وضعیت بمانید. باید کشش را در طول تاندون آشیل احساس کنید.

کشش عضلات ساق : یک پا را به اندازه طول یک پا جلو بیاورید. به سمت دیوار خم شوید و با آن تکیه دهید. پای جلو خم و پای عقب کاملا صاف باشد. پاشنه هر دو پا کاملا بر روی زمین قرار گیرد. در این حالت در عضلات ساق پا احساس کشش می­ کنید. این حرکت را به مدت 10 تا 15 ثانیه ادامه دهید. و سپس برای پای دیگر این حرکت را انجام دهید.

کشش و تقویت قوس کف پا و عضلات ساق پا به تسکین درد مرتبط با کف پای صاف کمک می­کند. اما پیدا کردن کفی های حمایت کننده برای کف پای صاف، ساپورت طولانی مدتی از قوس پای شما انجام ­می ­دهد که واقعا به آن نیاز دارید.

انواع صافی کف پا

• کف پای صاف غیرمنعطف این نوع کف پا، در حالت نشسته (بدون وزن) و هم در حالت ایستاده (تمام وزن) صاف است. اگر پای خود را روی زانو مقابل قرار دهید و هنوز پای شما صاف به نظر برسد ، دارای کف پای صاف غیرمنعطف هستید. افراد با کف پای صاف غیرمنعطف معمولا کفی ­های با قوس کم را ترجیح می ­دهند.

• کف پای صاف منعطف به کف پایی گویند که در حالت ایستاده صاف باشد و در حالت نشسته دارای قوس. اگر پای خود را بر روی زانوی مقابل قرار دهید، قوس کف پا در این حالت مشخص است. افراد با کف پای صاف منعطف، کفی با ساپورت قوس متوسط را ترجیح می­دهند.

تمایز قائل شدن بین دو نوع منعطف و غیرمنعطف بسیار مهم است زیرا ارتفاع قوس مناسب­ برای هر قوس کف پا متفاوت است.

درمان صافی کف پا

برخی از افراد به طور ناخودآگاه پای خود را به سمتی تراز می‌کنند که از ایجاد علائم صافی جلوگیری می‌کند. این افراد به علت آنکه دردی را تحمل نمی‌کنند، نیازی به درمان ندارند. اگر این عارضه باعث ایجاد احساس درد می شوند، کفش های مناسب که قوس کف پا را حمایت کنند، بسیار مفید هستند.

کفی طبی ارتوتیک برای صافی کف پا

از دیگر وسایل کمک‌کننده می‌توان به کفی‌های طبی اشاره کرد. کفی طبی، ارتوتیک یا حمایت‌کننده‌های قوس طراحی شده برای فرد ممکن است فشار را بر روی قوس تسکین داده و اگر پاها بیش از حد به سمت داخل می چرخند ، درد را کاهش می دهند.

بریس و صافی کف پا

افرادی که از کشیدگی و التهاب تاندون تیبیای خلفی رنج می‌برند با قراردادن کفی‌های دارای وج (Wedge) در کفش خود درد کمتری احساس خواهند کرد. این کار مقداری از فشاری که بدن بر روی تاندون قرار می‌هد را کمتر می‌کند و به تسکین بافت کمک می‌کند.

یکی دیگر از وسایل کمک درمانی بریس مچ پا است. این بریس تا زمانی که التهاب بهبود بیابد مفید است. همچنین امکان دارد پزشک به جای استفاده از بریس، استراحت مطلق برای از بین رفتن التهاب تجویز کند.

استفاده از کفی طبی برای افراد با صافی کف پا به علت پارگی تاندون یا افتادگی نیام کف پایی بسیار مفید است اما در صورت شدید بودن عارضه جراحی نیاز است.

کودکی و صافی کف پا

بعضی از استخوان ها به طور صحیح در کودکی رشد نمی کنند، که می تواند منجر به پاهای صاف از بدو تولد تا بزرگسالی شود. در این موارد نادر، مداخله جراحی ممکن است لازم باشد تا استخوانهای به هم چسبیده جدا شود.
همانطور که بیان شد چاقی نیز باعث صافی کف پا است که کاهش وزن باعث بهبود علائم آن می شود.

نکته بسیار مهم در طراحی کفی های طبی برای این عارضه، سنجش دقیق طول قوس کف پا، ارتفاع قوس کف پا و نحوه توزیع فشار کف پا با دقت نقطه به نقطه است.

ابعاد دقیق قوس کف پا و ارتفاع قوس کف پا با استفاده از مدلسازی و قالبگیری کف پا انجام میشود. امروزه این قالب توسط اسکنرهای سه بعدی کف پا انجام میشود و با دقت 0.1 میلیمتر ابزار بسیار دقیقی در دستان متخصصین است.

سنجش نقطه به نقطه فشار کف پا به جهت یافتن نقاطی در کف پا که تحت فشار زیاد هستند و تعدیل این فشار، در طراحی و ساخت کفی طبی توسط متخصص اهمیت ویژه ای دارد. این سنجش دقیق توسط اسکنرهای فشار کف پا انجام میشود.

اسکنر فشار کف پا

اسکنر سه بعدی کف پا

کفی طبی فلت فوت چه ویژگی­هایی دارد:

در این قسمت ویژگیهای کفی پای صاف را عنوان میکنیم.

قوس کم و ساپورت کننده:

افراد با کف پای صاف به کفی طبی با قوس کم نیاز دارند که به خوبی قوس کف پا را حمایت کند. اگر ارتفاع قوس کفی کفش افراد دارای کف پای صاف زیاد باشد، استفاده از آن کفش برای این افراد بسیار دردناک خواهد بود. حتی استفاده از کفی با جنس بسیار نرم که زیر پا فشرده شود هم در دراز مدت باعث کاهش درد نمی­شود. در نتیجه هر کسی باید متناسب با نیاز خود یک کفی با قوس مناسب و از جنس مناسب داشته باشد.

تثبیت کننده پاشنه در کفی مخصوص صافی کف پا:

در طراحی کفی طبی مناسب کف پای صاف، غالبا قسمت پاشنه را گودتر از سطح کفی طراحی میکنند. گودی پاشنه عمیق در کفی، به جمع شدن قسمت گوشتی در زیر پاشنه پا کمک می­کند. این موضوع باعث کاهش پرونیشن بیش از حد و افزایش جذب شوک ناشی از برخورد پاشنه پا به زمین می­شود.

به یاد داشته باشید که اگر شما دارای صافی کف پا هستید، پوشیدن کفش مناسب، تفاوت بزرگی ایجاد می­کند. کفش­ هایی که از قوس کف پای شما حمایت نمی­ کنند، در انتهای روز باعث احساس خستگی و درد در پا می­شوند. کفش­های پاشنه بلند، صندل و دمپایی، درد کف پا را افزایش می­ دهند.

بهترین کاری که برای صافی کف پا می­توانید انجام دهید، مراجعه به پزشکان حوزه سلامت پا و اسکن پا با استفاده از جدیدترین اسکنرهای پا و طراحی کفی طبی با ارتفاع قوس مناسب برای شماست. ساپورت کردن قوس کف پا با کفی طبی مناسب می­تواند درد را در پای شما از بین ببرد و احساس خوب راه رفتن را برای شما همیشگی کند.

اگر این مطلب برای شما مفید بود، لطفا به اشتراک بگذارید.