کفش مناسب و پای سالم

کفش مناسب یا نامناسب واقعاً چه تاثیری روی زندگی ما داره؟ کمتر کسی پیدا میشه که از قدم‌زدن زیر بارون، راه رفتن روی برگ‌های پاییزی یا پرسه‌زدن توی خیابون خلوت لذت نبرده باشه. نکته مشترک همه این لحظه‌های خوب، راه رفتنه. تا حالا فکر کردید چقدر از فعالیت‌های روزمره‌مون به همین حرکت ساده وابسته‌ست؟
خیلیا می‌گن پا «قلب دوم» ماست و بعضیا هم اینو با دلیل‌های علمی‌تر توضیح دادن. خلاصه اینکه، سلامت پا چیزی نیست که بشه راحت از کنارش گذشت. اما چطور بفهمیم پاهای سالمی داریم؟ چه بیماری‌هایی سلامت پا رو تهدید می‌کنن؟ چه موقع به پزشک یا متخصص پا مراجعه کنیم؟ و اصلاً کفش مناسب برای ما کدومه؟
در کنار انتخاب کفش خوب، استفاده از کفی طبی با کیفیت هم نقش مهمی داره؛ مخصوصاً اگه قوس کف پا، طرز ایستادن یا نحوه راه رفتنمون‌ دچار مشکل باشه. در چنین شرایطی، استفاده از کفی طبی نه ‌تنها به کاهش درد کمک می‌کنه، بلکه از بدتر شدن وضعیت بدن و حتی کمر درد هم جلوگیری می‌کنه.  

1) پای سالم و ویژگیهای پاهای مختلف

ویژگی مشترک پای انسان ها اینه که در مجموع 26 استخوان و 33 مفصل در مچ و کف پا وجود داره. ارتفاع قوس کف پا و شکل انگشتان پا در افراد مختلف متفاوته و بستگی به عواملی مثل ژنتیک، وزن، سن و… داره. معمولا به شکل ساده بر اساس ارتفاع قوس کف پا از کم به زیاد میگن کف پای صاف، کف پای نرمال و کف پای قوسی.  کارهای بسیاری هست که میتونیم برای حفظ سلامت پا انجام بدیم، اما مواردی هم هست که معاینه پا توسط یک متخصص سلامت پا برای تشخیص عارضه اهمیت ویژه ای داره.

2) مشکلات پوستی و کفش مناسب

عرق پا میتونه باعث خارش، تحریک و اگزما (وضعیتی که پوست ملتهب میشه و با وجود تاول باعث خارش و سوزش یا خونریزی میشه) بشه. جورابهای نایلونی، کفشهای پلاستیکی و کفشهای تنگ اجازه نمیده پا به شکل مناسب نفس بکشه و در نتیجه خشک نمیشه و باعث تشدید عرق پا و مشکلات پوستی میشه. یه کار ساده و مهم در رابطه با عرق پا، عوض کردن روزانه جورابهاست و اینکه اجازه بدیم کفشهامون بین دفعات استفاده خشک بشن. پوشیدن جورابهای نخی ضخیم و نرم باعث از بین رفتن رطوبت پا میشه.

بخصوص پای ورزشکاران، معمولا بین انگشتها مستعد قارچهای عفونی است. قارچهای بین انگشتان پا یک مشکل مرسوم بین کسانی هست که فعالیت زیادی دارن. ورزشکارها باید به شکل مداوم بهداشت پا را رعایت کنن و از پودرهای ضد قارچ و لوسیونها استفاده کنن.

 کفش هایی که سایز مناسب پا نباشن و برای پا بزرگ باشن عامل پینه، میخچه و تاول میشن. چنین کفشهایی میتونن مشکلات دیگه پا را نیز تشدید کنن.

پس حواسمون به این موارد باشه:

• جورابهای نخی استفاده کنیم
• کفشی که سایز پامون نیست استفاده نکنیم
• از کفش های پلاستیکی که تنفس خوبی ندارن استفاده نکنیم
• روزانه جورابها تعویض بشن
• اگر فعالیتمون زیاده از لوسیون و پودرهای ضد قارچ استفاده کنیم

3) ناخن پا

کوتاهی بیش از حد و عدم رشد مناسب ناخن پا معمولا به دلیل اصلاح بیش از حد ناخن به خصوص در کناره ها ایجاد میشه. ناخن پا باید در یک خط راست به طوری کوتاه بشه که ناخن باقی مانده تمام محیط مخصوص ناخن را پوشش بده.  کوتیکولهای ناخن باید به سمت عقب هول داده بشه و خیلی به ندرت برش داده بشه.

بیایید راجع به ناخن ها بیشتر بدونیم:

3-1) عفونت قارچ ناخن و کفش مناسب

قارچ ناخن پا در اصلاح اونیکومایکوسیس (onychomycosis) گفته میشه. در این عارضه ناخن قهوه ای یا زرد میشه. همچنین پوست پوست شدن، شکننده شدن، خرد شدن ناخن و جمع شدن آشغال ها و ذرات خرد شده ناخن در زیر ناخن پا از علائم این عارضه است. در این عارضه ناخن به حدی ضخیم میشه که پوشیدن کفش باعث درد میشه. پس اگر درد پا با پوشیدن کفش رو حس کردین حتما دقت کنید ناخنهای پاهاتون عفونت نکرده باشه. ناخن قارچی حتی ممکنه از جای خود جدا بشه که به جدا شدن ناخن در این وضعیت اونیکولایسیس (onycholysis) میگن.

قارچ ناخن پا معمولا در افراد مسن تر شایعتر هست. راه رفتن با پای لخت در محیط مرطوب، اشکال در تنفس پا درون کفش، دیابت و ضعف سیستم ایمنی بدن عواملی هستند که باعث افزایش احتمال بروز این عارضه میشه.

مراقب باشیم چونکه قارچ ناخن پا به سختی درمان میشه. بعد از تشخیص دقیق توسط پزشک پا، معمولا داروهای خوراکی ضد قارچ تجویز میشه. طول دوره درمان تا سه ماه طول می‌کشه. داروهای مربوط به درمان قارچ ناخن پا برای افرادی که مشکلات کبدی دارند مناسب نیست.

پس حواسمون به این موارد باشه:

• ناخن های پا رو بیش از حد کوتاه نکنیم و اجازه بدیم فضای مربوط به ناخن پر باشه
• افراد دیابتی خیلی مراقب قارچ ناخن باشن و حتما از کفش با تنفس پذیری بالا استفاده کنن
• اگر درد پا به محض پوشیدن کفش رو حس کردیم خیلی به قارچ ناخن حساس بشیم

4) شکستگی پا و پیچ خوردگی پا

ضرب خوردگی انگشتان پا میتونه صرفا یک ضربخوردگی ساده نباشه. اگر در اثر ضربخوردگی ورم، تغییر شکل یا درد بیشتر از دو یا سه روز را تجربه کردید احتمالا شکستگی در این ناحیه وجود داره. شکستگی انگشتان پا بخصوص شست پا میتونه باعث مشکلات بسیار دردناکی بشه. پیچ خوردگی مچ پا بسیار معمول هست. اگر درد مضمن پا و تورم در مچ پا را هنگام راه رفتن تجربه کردید، برای تشخیص دقیق نیاز به معاینه کامل است.
در نتیجه کفش مناسب باید بتواند نقش یک محافظ و حمایت کننده از ساق پا را داشته باشد.

5) انحراف شست پا و کفش مناسب

 انحراف شست پا یا هالوکس والگوس عارضه ای هست که در آن شست پا از قسمت اتصال به بخش تحتانی پا دچار برآمدگی استخوانی میشه. این برآمدگی به فشارهای ناشی از پوشیدن کفش های تنگ در قسمت پنجه حساسه. این نوع کفشها که امروزه همه تاکید دارند کفش نامناسب هستند، باعث فشرده شدن انگشت شست به سمت انگشت دوم میشن.

استفاده از کفش مناسب و استاندارد میتونه در پیشگیری و حل این عارضه کمک کنه. همچنین استفاده از پدهای درمانی موجود در داروخانه ها میتونه این عارضه را درمان کنه. اگر در این ناحیه درد وجود داشته باشه، پوشیدن و استفاده از کفش دشوار باشه و میزان برآمدگی قابل توجه باشه، خب باید به پزشک پا مراجعه کنید. بعضی موارد برای رفع عارضه نیاز به عمل جراحی داره. البته باید از عمل کردن این عارضه صرفا به دلایل آرایشی و زیبایی اجتناب کنید.

به طور کلی هرنوع تورمی در ناحیه اتصال انگشت شست به پا، هالوکس والگوس نیست. برای مثال تورم میتونه ناشی از نقرس باشه. این گونه آرتروزها فقط با معاینه پزشکی و تست های آزمایشگاهی قابل تشخیص هست.

6) پینه، انگشت چکشی و خم شدگی انگشت شست

بیشتر پینه ها به دلیل فشرده شدن پوست پا بین استخوانهای پا و کفش ایجاد میشه. پینه پا میتونه برای هر قسمتی از پا رخ بده اما بیشتر برای انگشتانی که تغییر شکل دادن وشبیه چکش هستن، اتفاق می افتد. در انگشت چکشی به دلیل وجود فشار مداوم، پوست حساسیت پیدا میکنه و پینه پا ایجاد میشه. گاها برای از بین بردن این فشار اضافه نیاز به عمل جراحی هست در حالی که در موارد خفیف استفاده از پدهای درمانی کاملا موثر هست. همچنین استفاده از کفش مناسب میتونه برای جلوگیری یا حل این مشکل بسیار کمک کنه.

6-1) انگشت چکشی چیست؟

ماهیچه های کوچکی در پا وجود دارد که به تثبیت انگشت شست کمک میکنن. زمانی که این ماهیچه ها به دلیل بیماری ضعیف میشن خم شدگی انگشت شست پا اتفاق می افته. خم شدگی شست باعث ایجاد فشار اضافی در سینه پا میشه و امکان ایجاد زخم هم وجود داره. همچنین این عارضه باعث ایجاد فشار بر روی انگشت شست از سمت کفش میشه. خم شدگی انگشت شست با بیماریهای بزرگتری مثل شارکو – ماری – توث، نوروپاتی دیابتی، آسیب سر، فلج اطفال و سکته مغزی مرتبط هست.

7) زگیل پا و کفش مناسب

زگیل پا میتونه بدون فشار پا در کفش بوجود بیاد! زگیل ها به دلیل واکنش پوست به ویروسهای عفونی به وجود میان. زگیل پا معمولا کف پا ایجاد میشهو باعث زخم کف پا میشه. زگیل پا توسط پدها و پمادهای مخصوص درمان میشه. باید توجه داشت که هر زخم کف پایی زگیل نیست. زگیل های سیاه یا قهوه ای تیره میتونن یک نوع سرطان پوستی را نشان بدن و فورا نیاز به معاینه توسط پزشک دارد.

8) درد پاشنه پا

استراحت، مالش و کشش در ناحیه پاشنه پا، گرم کردن ناحیه درد و تعویض کفش معمولا در درمان این درد کفایت میکنه. اگر درد پاشنه ادامه پیدا کرد، حتما به پزشک پا مراجعه کنید. پزشک احتمالا با تجویز دارو، اصلاح کفش یا ارائه تمرینات کششی مخصوص شروع به درمان میکنه. در موارد سختتر پزشک به سراغ داروهای تزریقی میره و به ندرت جراحی نیاز داره.

9) نورما

تحریک یک عصب میتونه باعث متورم شدن اون عصب بشه. به این وضعیت نورما گفته میشه. نورما میتونه در هر قسمتی از بدن رخ بده. معمول ترین نوع نورما، به اسم Morton مشهور هست و کف پا بین انگشتان رخ میده. دقیقا در این قسمت، یک عصب کوچک انگشت پا بین مفاصل انگشت، بند انگشت و کفش فشرده میشه. فشار از سمت کفش نامناسب میتونه باعث ایجاد نورما دردناک بشه.

استفاده از کفش مناسب به خصوص در ناحیه پنجه پا، استفاده از پد و کفی های مخصوص، میتونه در حل نورما پا یا مورتون مفید باشه. گاها در صورت تداوم عارضه، با کمک جراحی عصب آسیب دیده حذف میشه.

10) دیابت و پای دیابتی و کفش مناسب

دیابت و برخی شرایط خاص در بیماریهای دیگر به شکل مستقیم بر سیستم عصبی اثر میذارن. دیابت میتونه منجر به مشکلات جدی در پا بشه. با آسیب دیدگی سیستم عصبی، حالت بی حسی در پای دیابتی بوجود میاد. به دلیل بی حسی، درد احساس نمیشه و متاسفانه فرد دیابتی از آسیب دیدگی پاهاش مطلع نمیشه یا خیلی دیر متوجه میشه. این مورد فقط در پای دیابتی اتفاق می افته.

در افراد دیابتی، سیستم دفاعی ضعبف بدن در مقابله با عفونت و مشکلات سیستم گردش خون مشکل را پیچیده تر میکنه و در این شرایط پاها و انگشتان پا آسیب پذیرتر هستن. کفشهای کاملا اندازه پا میتونه محافظ پا دیابتی باشه و احتمال ایجاد زخم را حداقل کنه. هر نوع زخم یا آسیب دیدگی که اصلا مهم نیست چقدر سطحی باشد باید در افراد دیابتی به خوبی مراقبت بشه. متاسفانه زخم دیابتی بسختی درمان میشود و بهترین راه پیشگیری و مراقبت بسیار زیاد از پای دیابتی هست.

11) کفش مناسب چیست؟

متخصصین پا سازنده کفش نیستن، اما معمولا توصیه میکنن تا همه از کفش های مخصوص یا کفشهای اصلاح شده با کفی های مخصوص استفاده کنن.

کفشها باید راحت و کاملا سایز پا باشن. از هر کفشی در کاربرد مناسب همون کفش استفاده کنید. این موضوع که کفش ها کاملا فیت شده بر شکل پا باشه اهمیت ویژه ای داره.

کفش نوک تیز، کفش با کفی نازک و کفش پاشنه بلند و تیز باعث فشار مضاعف به انگشتان پا میشه. این موضوع میتونه باعث پینه، خار پاشنه و نورما بشه.

12) چطور کفش مناسب و استاندارد انتخاب کنیم؟

برای خرید کفش سعی کنید اواخر روز اقدام کنید. در اواخر روز پاها در بزرگترین سایز خودشون هستن. برای خرید کفش موارد زیر را مد نظر داشته باشید:

• کفشی مناسب کفشی است که کاملا فیت پا باشه. راحتی کفش با پوشیدن جرابهای نازک و چسبان کاهش پیدا میکنه.
• اگر قالب کفش به قالب پا شباهت داشته باشه کفش مناسب را انتخاب کرده ایم و در این حالت محل قرارگیری پنجه پا راحت هست و پاشنه حمایت میشه.
• نکته ریز یک کفش مناسب اینه که زیره کفش ضربه گیر باشه، سبک باشه و پاشنه بلند نباشه.
• جنس کفش به لحاظ امکان تنفس و گردش هوا خیلی مهمه. پارچه و چرم متریال عالی برای کفش مناسب و خوب هستن اما پلاستیک هرگز.
• احساس راحتی در تمام لحظات استفاده از کفش اهمیت ویژه ای داره. به هیچ وجه کفشی که پارو میزنه چه از پشت و جلو و چه از طرفین خریداری نکنید.

13) ویژگیهای کفش مخصوص دویدن و کفش مناسب پیاده روی

کفش مناسب دویدن باید در قسمت پاشنه و کفی کاملا پهن و بالشی باشه. قسمت پنجه باید کاملا عمق داشته باشه تا از قسمت بالای کفش فشاری به انگشتان وارد نشه و به اندازه کافی محل قرارگیری پنجه پا راحت باشه تا انگشتان پا به راحتی فضای حرکتی داشته باشن. حتما فضایی به اندازه یک بند انگشت بین شست پا و نوک کفش وجود داشته باشه. این فضا برای عدم آسیب رسیدن به ناخنها نیاز هست.

کفشهای مخصوص دویدن باید در قسمت جلوی پا حالت جهشی داشته باشن یعنی زمانی که کفش به شکل صاف روی سطح زمین قرار داره قسمت جلوی کفش شیب داشته باشه.

کفش های مخصوص دویدن باید انعطاف پذیر باشه اما شل نباشه. قسمت پاشنه این کفشها محکم و پر ساخته میشه. کفی این کفشها به شکل بالشی ساخته میشه تا ضربه های احتمالی را در هنگان دویدن جذب کنه و به کف پا منطقل نکنه. جنس EVA برای کفی این کفشها مناسب هست.

کفش مخصوص پیاده روی و دویدن، دارای یک ساپورت در قسمت قوس کف پا هستند تا از پرونیشن زیاد پا جلوگیری کنند.

14) پزشک پا

برای بررسی سلامت پا و تشخیص دقیق ناهنجاری‌های حرکتی، می‌توان به متخصصین ارتوپد یا کلینیک‌های ارتوپدی فنی مراجعه کرد. در این مراکز، علاوه بر معاینه بالینی، از ابزارهایی مانند اسکن پا، تحلیل الگوی گام‌ برداشتن و ارزیابی قامتی استفاده می‌شود تا مناسب‌ترین نوع کفی طبی راحتی یا درمانی برای هر فرد طراحی و ساخته شود.

عناوین مرتبط:

نزدیک‌ترین مراکز اسکن پا و بدن

آشنایی با انواع دستگاه اسکن پا

از پای صاف چه می دانید؟

انگشت چکشی چیست؟