کایفوز و لوردوز چیست؟ علائم، علل و درمان ‌های اصولی + نقش آنالیز پاسچر

کایفوز (قوز پشت) و لوردوز (گودی کمر) از شایع ترین ناهنجاری‌های ساختار قامتی به‌ شمار می‌‌‌روند. این اختلالات معمولاً در نتیجه‌ سبک زندگی کم ‌تحرک، نشستن طولانی ‌مدت، و استفاده‌ مداوم از گوشی‌‌های هوشمند، لپ‌‌ تاپ و سایر ابزارهای دیجیتال در جوامع امروزی پدید می‌ آیند یا تشدید می‌شوند. در این مقاله، با علائم، علل، روش های درمان و نقش کلیدی آنالیز پاسچر در تشخیص این مشکلات آشنا شوید.

1- کایفوز چیست؟

کایفوز یا قوز پشت به خمیدگی بیش ‌از حد قسمت فوقانی ستون فقرات (ناحیه پشتی) گفته می شود که ظاهر قوز مانند در پشت ایجاد می کند.

انواع کایفوز:

• وضعیتی: ناشی از عادات نادرست مانند قوز کردن هنگام نشستن.
• ساختاری: به دلیل مشکلات مادرزادی یا شکستگی مهره ها.
• شوئرمن: شایع در نوجوانان، به ‌ویژه در دوران بلوغ.
• کایفوز گردنی: حالتی است که در آن قوس طبیعی گردن کاهش یافته یا از بین می رود و ستون فقرات گردنی به سمت جلو خم می شود. این مشکل اغلب به دلیل عادات نادرست مانند استفاده طولانی ‌مدت از گوشی، کار با سر رو به پایین یا سندرم سر به جلو (Forward Head Posture) ایجاد می شود و می ‌تواند باعث درد گردن، سفتی شانه ها و سردرد شود.

علائم کایفوز:

• گرد شدن پشت و شانه ها
• خستگی سریع هنگام نشستن طولانی
• درد بین شانه‌ ها
• کاهش انعطاف پذیری بالاتنه

علل رایج:

• ضعف عضلات پشت و شانه
• عادات نادرست نشستن یا ایستادن
• پوکی استخوان یا ضربه به ستون فقرات
• رشد غیرطبیعی مهره ها در نوجوانی

2- لوردوز چیست؟

لوردوز به قوس بیش‌ از حد به سمت داخل در ناحیه کمر یا گردن گفته می شود که باعث جلو آمدن شکم، باسن یا ظاهر غیرطبیعی گردن می شود.

انواع لوردوز:

• لوردوز کمری: گودی بیش ‌از حد در ناحیه پایین کمر، شایع در افراد چاق یا زنان باردار.
• لوردوز گردنی: قوس بیش ‌از حد به سمت داخل در ستون فقرات گردنی که معمولاً به دلیل ضعف عضلات گردن یا عادات نادرست مانند خم کردن سر به جلو هنگام کار با کامپیوتر ایجاد می شود. این حالت ممکن است با درد گردن یا شانه همراه باشد.

علائم لوردوز:

• گودی بیش‌ از حد کمر
• درد در ناحیه پایین کمر
• مشکلات تعادلی
• محدودیت حرکت مفصل لگن

علل رایج:

• چاقی یا اضافه ‌وزن
• ضعف عضلات شکم و باسن
• بارداری
• آرتروز یا مشکلات دیسک کمر

3- مقایسه کایفوز و لوردوز

4- نقش آنالیز پاسچر در تشخیص دقیق کایفوز و لوردوز

تشخیص دقیق کایفوز و لوردوز تنها با معاینه فیزیکی ممکن نیست. دستگاه آنالیز پاسچر پایاتک با استفاده از تکنولوژی فتوگرامتری و هوش مصنوعی مشخصات قامتی، ناهنجاری‌های ستون فقرات و اسکلت بدن انسان، عدم تقارن های اسکلتی موجود در قامت انسان و انحرافات محور بدن انسان را با دقت بالا بررسی می‌کند.

6- روش ‌های درمان کایفوز و لوردوز

1.  تمرینات اصلاحی و ورزشی

تمرینات کششی و تقویتی برای بهبود قامت ضروری‌ اند:

حرکات اصلاحی کایفوز

چند حرکت ساده برای اصلاح کایفوز یا قوز کمر که به راحتی در منزل هم قابل انجام است.

حرکات اصلاحی لودوز

برای اصلاح لودوز یا گودی کمر این چند تمرین ساده را انجام دهید.

2.  فیزیوتراپی تخصصی

فیزیوتراپیست ‌ها با استفاده از آنالیز پاسچر، برنامه ‌های شخصی‌ سازی‌ شده ‌ای برای بهبود تعادل عضلانی و اصلاح قامت طراحی می‌کنند.

3. استفاده از بریس طبی

برای نوجوانان مبتلا به کایفوز شوئرمن یا لوردوز خفیف، بریس طبی می ‌تواند فرم ستون فقرات را اصلاح کند.

4. جراحی (در موارد شدید)

در صورت فشار به اعصاب یا تغییر شکل شدید ستون فقرات، جراحی ممکن است لازم باشد.

7- پیشگیری از کایفوز و لوردوز

• نشستن صحیح: زانوها و ران‌ ها در زاویه 90 درجه باشند.
• صندلی ارگونومیک: برای حمایت از کمر و شانه ‌ها.
• تشک مناسب: برای حفظ راستای ستون فقرات هنگام خواب.
• کفش استاندارد: با قوس مناسب برای کاهش فشار به کمر.

نتیجه ‌گیری

کایفوز و لوردوز جزو ناهنجاری‌هایی هستند که در صورت بی‌توجهی می‌توانند زمینه‌ساز دردهای مزمن کمر، گردن و حتی اختلالات حرکتی شوند. خبر خوب اینکه این ناهنجاری‌ها، اگر به موقع تشخیص داده شوند، با تمرینات اصلاحی هدفمند و آنالیز پاسچر دقیق، قابل کنترل و درمان هستند. برای جلوگیری از پیشرفت این مشکلات و حفظ سلامت قامتی، پیشنهاد می‌کنیم هرچه زودتر وضعیت ستون فقرات خود را در یک کلینیک تخصصی بررسی کنید. آنالیز پاسچر، راهی علمی و غیرتهاجمی برای ارزیابی دقیق و طراحی برنامه درمانی شخصی سازی شده است.

پرسش‌های متداول (FAQ)

1- آیا کایفوز قابل درمان است؟

بله، با تمرینات اصلاحی، فیزیوتراپی و در موارد شدید با جراحی، می‌توان کایفوز را درمان کرد.

2- چگونه از لوردوز پیشگیری کنیم؟

تقویت عضلات مرکزی، حفظ وزن سالم و استفاده از کفش مناسب به پیشگیری از لوردوز کمک می‌کند.

3- آیا درمان غیرجراحی برای کایفوز مؤثر است؟

بله، مطالعات نشان داده اند که تمرینات تقویتی ستون فقرات و آموزش درست قامت، مخصوصاً در افراد مسن با کایفوز ≥۴۰ درجه، می‌تواند زاویه کایفوز را کاهش دهد و کیفیت زندگی، عملکرد حرکتی و درد را بهبود بخشد.

4- موثرترین تمرینات برای اصلاح لوردوز چه هستند؟

تمریناتی که گروه عضلانی مرکزی (core)، همسترینگ، گلوت‌‌ها و شکم را تقویت کرده و کشش کمر و ران را افزایش می‌دهند، تأثیر زیادی بر اصلاح گودی کمر داشته‌اند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۲ نشان داد که این مجموعه تمرینات بطور قابل توجهی زاویه لوردوز را کاهش می‌دهد و درد کمر را تسکین می‌دهد.

5-  آیا ورزش‌‌ در منزل اثربخش هستند؟

بله، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برنامه‌های تمرینی در منزل برای کایفوز (مثل حرکات یوگا و کشش با باند کششی) باعث کاهش زاویه ستون فقرات و بهبود عملکرد در سالمندان می‌شوند.

6- چه مدت طول می‌‌کشد تا تغییرات قابل توجه رخ دهد؟

اکثر مطالعات طول دوره بین ۶ تا ۲۴ هفته دارند. به عنوان مثال، تمرینات مخصوص کایفوز در مدت ۶ ماه، کاهش معنی داری در زاویه ستون فقرات به همراه داشت.

7-  آیا کایفوز در نوجوانان هم قابل اصلاح است؟

بله، تمرینات ویژه برای نوجوانان (مثل حرکات تقویت مهره و اصلاح قامت) اثرات مثبتی بر زاویه ستون فقرات داشتند، هرچند کیفیت کلی شواهد را معمولاً متوسط ارزیابی می‌کنند.

8-  آیا بریس فقط در نوجوانان مؤثر است؟

در موارد ساختاری مثل کایفوز شوئرمن در نوجوانان، استفاده از بریس همراه با تمرینات اصلاحی می‌‌تواند بسیار مؤثر باشد. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که ترکیب تمرین + بریس نتایج بهتری نسبت به تمرین تنها دارد.