اندازه گیری بی ام آی و محاسبه BMI

پزشکان و متخصصان سلامت بیش از یک قرن است که از بی ام آی یا شاخص توده بدنی برای تشخیص چاقی یا لاغری مردم استفاده کرده اند. این شاخص به حدی در میان مردم جا افتاده است که افراد بسیاری از فرمول BMI آگاه هستند و به راحتی برچسب چاقی و لاغری بر روی دیگران می زنند. اما این شاخص چیست، اندازه گیری بی ام آی چگونه است و آیا این شاخص برای ارزیابی سلامت فرد و تعیین میزان چربی بدن او کافی است؟ما در این مقاله به همه این سوالات پاسخ خواهیم داد.

 بی ام آی چیست و چه تاریخچه ای دارد؟

شاید تاریخچه ایجاد فرمول BMI برای شما نیز جالب باشد. آدولف کوتله (Adolphe Quetelet) دانشمندی بلژیکی بود که در زمینه نجوم، ریاضی، آمار و جامعه شناسی تحقیقاتی انجام می داد. او به علم پزشکی هیچ ارتباطی نداشت و این فرمول ساده و سریع را برای اندازه گیری میزان چاقی مردم به وجود آورد. دولت در آن زمان به این فرمول برای تخصیص منابع خود احتیاج داشت.  درواقع کوتله این فرمول را برای ارزیابی جامعه مورد استفاده قرار داد و هیچ وقت قصد نداشت از میزان اندازه گیری بی ام آی برای پزشکی استفاده کند. او با این فرمول قصد داشت انسان معمولی را از نظر اجتماعی بررسی کند و بعدا از نظریه های او در اصلاح نژادی استفاده شد.

حال این فرمول چگونه سر از عالم پزشکی درآورد؟محققان، پزشکان، دولت و شرکت های بیمه به شاخصی برای تشخیص میزان سلامتی جامعه نیاز داشتند. در سال 1972 آنسل کیز (Ancel Keys) حدود 7400 مرد از پنج کشور اروپایی را با شاخص کوتله ارزیابی کرد و نتیجه تحقیقاتش را منتشر کرد. از همان جا بود که شاخص توده بدنی رواج بیشتری پیدا کرد.

بی ام آی چگونه محاسبه می شود؟

اندازه گیری بی ام آی بسیار ساده است و فرمول آن به راحتی به خاطر سپرده می شود. فرمول به این صورت است:
وزن (به کیلوگرم) تقسیم بر مجذور قد (به متر).
برای مثال اگر وزن شما 50 کیلوگرم است و قد شما یک متر و نیم است، عدد 50 تقسیم بر 2.25 می شود و عدد 22/22 به دست می آید که همان BMI شماست.
حال که با نحوه محاسبه BMI آشنا شدید، باید بدانید که هر عدد چه چیزی را نشان می دهد:

• زیر 18.5 کم وزنی است.
• 18.5 تا 24.9 طبیعی است.
• 25 تا 29.9 اضافه وزنی است.
• 30 به بالا چاقی نوع اول است.
• 30 تا 34.9 چاقی نوع دوم است.
• 40 به بالا چاقی نوع سوم است.

محسابه آنلاین BMI

چه زمانی باید نگران میزان BMI باشید؟

اگر محاسبه BMI را انجام داده اید و عدد به دست آمده کمتر از 18.5 است، ممکن است به مشکلات زیر دچار باشید:

• سوء تغذیه
• کم خونی
• ناباروری
• پوکی استخوان
• ضعف سیستم ایمنی و ابتلا به عفونت ها و بیماری های مکرر

هر چه بی ام آی شما بالاتر از 25 باشد، خطر ابتلا به مشکلات زیر بیشتر می شود:

• بیماری قلبی
• فشار خون بالا
• دیابت نوع 2
• سنگ کیسه صفرا
• آرتروز
• برخی سرطان ها مانند سرطان روده، سینه و کیسه صفرا

البته باید تاکید کنیم که هر کدام از مشکلات بالا ممکن است هیچ ربطی به اندازه گیری بی ام آی نداشته باشند. شاید بی ام آی شما طبیعی باشد و عواملی مانند ژنتیک و سبک زندگی باعث ایجاد این مشکلات شوند.

چرا بی ام آی معیار مناسبی برای تشخیص اضافه وزن و چاقی نیست؟

• بی ام آی بین توده بدون چربی و توده چربی هیچ تفاوتی قائل نمی شود. ممکن است فردی شاخص توده بدنی بالایی داشته باشد و میزان توده چربی او بسیار کم باشد
• همانطور که اشاره کردیم بی ام آی برای اولین بار بر روی مردان اروپایی آزمایش شد و به همین دلیل ممکن است برای گروه های دیگری مانند زنان، کودکان و نوجوانان مناسب نباشد. نباید بی ام آی را برای ورزشکاران و بدنسازان، زنان باردار، افراد بالای 65 سال، افرادی که بیماری های خاص دارند و … استفاده کنید.
• در اندازه گیری بی ام آی مواردی مانند سابقه خانوادگی دیابت، فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی، کلسترول بالا، سابقه خانوادگی سرطان و … در نظر گرفته نمی شود.

جایگزین های بی ام آی

اکثر متخصصان موافقند که چندین عامل مانند سن، جنسیت، سابقه پزشکی، سبک زندگی، آزمایش ها و سوابق خانوادگی در تعیین میزان سلامت فرد نقش دارند. امروزه از شاخص های دیگری به جز اندازه گیری بی ام آی برای تشخیص میزان سلامت فرد استفاده می شود:

• دور کمر: موسسه ملی قلب، ریه و خون پیشنهاد می کند که بهتر است دور کمر مردان کمتر از 100 سانتی متر و دور کمر زنان کمتر از 90 سانتی متر باشد.
• نسبت دور کمر به قد: اگر این نسبت بیش از 0.5 باشد، در معرض خطر بیماری قلبی و دیابت قرار دارید.
• نسبت دور کمر به باسن: سازمان جهانی بهداشت نسبت بالای 0.85 را برای زنان و بالای 0.9 را برای مردم خطرناک می داند.
• درصد چربی بدن: این شاخص با استفاده از روش هایی مانند اسکن سه بعدی بدن تعیین می شود.

جمع بندی

محققان زیادی درستی فرمول بی ام آی را زیر سوال برده اند و دلایل زیادی برای دقیق نبودن این شاخص ارائه کرده اند. اما چرا هنوز از شاخص توده بدنی استفاده می شود؟زیرا سریع ترین ابزار برای تشخیص و تخمین میزان چربی بدن یک فرد است. فرمول بی ام آی بسیار ساده است و با تقسیم وزن به کیلوگرم بر مجذور قد به متر، اندازه گیری بی ام آی انجام می شود. بهتر است در کنار بی ام آی از شاخص های دیگری مانند درصد چربی بدن و نسبت دور کمر به قد و باسن  استفاده شود.