نحوه محاسبه درصد چربی بدن

میزان و سطح چربی بدن تاثیر زیادی در سلامت انسان دارد. طبق تحقیقات انجام شده بالا بودن سطح چربی بدن و چاقی بیش از حد احتمال ابتلا به بیماری های مزمن را افزایش می دهد و می تواند باعث مرگ زودرس شود. از طرفی پایین بودن بیش از اندازه میزان چربی نیز به بدن آسیب می زند؛ زیرا سطح معینی از چربی برای تنظیم گلوکز، کلسترول، ذخیره و آزادسازی انرژی و متابولیسم هورمون های تولید مثل لازم است. با توجه به اهمیت زیاد متعادل بودن میزان چربی، در این مقاله به معرفی راه های محاسبه درصد چربی بدن می پردازیم.

میزان درصد چربی بدن

به گفته موسسه سلامت زنان کاتز، با وجود این که ما معمولا وضعیت سلامت بدنمان را با وزن خود می سنجیم، در واقع این میزان چربی بدن است که نقش تعیین کننده دارد و کنترل وزن به تنهایی کافی نیست. پس اگر می خواهید خطر ابتلا به بیماری های مزمن را کاهش دهید بهتر است همواره درصد چربی بدن خود را تحت نظر داشته باشید. درصد چربی از نسبت میزان چربی های ضروری و غیر ضروری بر توده کل بدن به دست می آید. روش های مختلفی برای محاسبه درصد چربی بدن وجود دارد که دقت آن ها به تناسب ابزارهایی که در محاسبه به کار می رود متفاوت است ولی همه این روش ها قابل استفاده هستند.

روش های مختلف محاسبه درصد چربی بدن

• کولیس ها

سال های زیادی قبل از روی کار آمدن روش هایی مثل پلستیموگرافی یا اسکن دگزا مردم برای محاسبه درصد چربی بدن از کولیس استفاده می کردند. به صورت عامیانه به این روش تست نیشگون گرفتن نیز گفته می شود. این روش بر اندازه گیری چربی زیر پوست مبتنی است. در مرحله اول میزان چربی زیر پوست در سه تا ده نقطه بدن توسط کولیس اندازه گیری می شود و سپس عدد های به دست آمده در فرمولی خاص گنجانده می شوند تا درصد نهایی به دست آید. این روش راهی مقرون به صرفه با دقتی متوسط است که عموم مردم می توانند از آن استفاده کنند.

•  اسکن دگزا یا DEXA

در این روش با استفاده از اشعه ایکس و با انرژی دوگانه تصویری از کل بدن گرفته می شود که این تصویر حاوی اطلاعاتی مثل درصد عضله و درصد چربی بدن است.
استفاده از اسکن دگزا برای محاسبه درصد چربی بدن بسیار دقیق است؛ اما به دلیل هزینه زیاد، زمانبر بودن روند و مضر بودن اشعه ایکس به ویژه برای گروه های خاص نمی توان این شیوه را بهترین روش دانست.

• توزین هیدرواستاتیک

استفاده از توزین هیدرواستاتیک یا توزین زیر آب یکی از دقیق ترین روش های محاسبه درصد چربی بدن است. در این روش وزن بدن در خشکی و سپس در آب اندازه گیری می شود تا تفاوت بین این دو وزن، تراکم بدن و درصد چربی را آشکار سازد. این روش به دلیل شرایط سخت انجام آن و نیاز به حضور متخصصان حرفه ای برای تجزیه و تحلیل داده های آزمایش معمولا فقط زمانی انجام می شود که نیاز به اندازه گیری دقیق وجود داشته باشد و بیشتر در محیط های ورزشی و آزمایشگاهی کاربرد دارد.

• پلتیسموگرافی جابجایی هوا  (ADP)

این روش شباهت هایی به روش قبل یعنی استفاده از توزین هیدرواستاتیک دارد با این تفاوت که در این روش برای محاسبه درصد چربی بدن لازم نیست زیر آب فرو بروید بلکه در یک محیط بسته می مانید که حجم چربی بدن شما را با اندازه گیری هوایی که بدنتان در یک فضای بسته در مدت زمان معین جا به جا می کند، به دست می آورد. پلتیسموگرافی هم مثل دو روش قبل هزینه بر و دشوار است و امکان استفاده از آن برای همه مردم فراهم نیست.

• ام آر آی یا سی تی اسکن

برش نگاری یا همان توموگرافی کامپیوتری بدن می تواند ترکیب بدن را به خوبی محاسبه کند اما بدن را در معرض اشعه های غیر مفید قرار می دهد و از طرفی معمولا تحت پوشش بیمه سلامت نیست و هزینه نسبتا بالایی روی دست شما خواهد گذاشت؛ ولی به نسبت روش های دیگر مثل اسکن دگزا، به صرفه تر است.

• روش BIA

بادی کامپوزیشن یا سیستم BIA سیگنال های متفاوتی را از بدن عبور می دهد تا میزان آب بدن را به دست بیاورد و از طریق آن درصد چربی بدن، عضله و توده بدنی را تخمین بزند. این روش از بدن شما اطلاعاتی نسبتا دقیق ارائه می دهد؛ البته با این وجود باز هم روش محاسبه درصد چربی بدن در سیستم BIA تقریبی است. این شیوه در ترازو های هوشمند به کار می رود و می تواند روش مناسبی برای محاسبه خانگی باشد.

• استفاده از اسکنر سه بعدی

این دستگاه ها معمولا از فرمول های آکادمیک و فناوری های به روز دنیا بهره می گیرند تا اطلاعات بدن از جمله درصد چربی، وضعیت عضله ها، تناسب اندام و سن متابولیک بدن را اندازه گیری کنند. هزینه تهیه اسکنر های سه بعدی  تقریبا بالاست اما به دلیل امکان استفاده مداوم از آن ها می توان گفت خرید این دستگاه برای افرادی مثل متخصصان ورزشی یا پزشکان تغذیه یا مربی های شخصی کاملا به صرفه است.  

پایاتک با بهره بردن از هوش مصنوعی در ساخت اسکنر سه بعدی برای اولین بار در جهان، دستگاهی متمایز با دستگاه های مشابه ارائه کرده است. این دستگاه از یک لنز دوربین متحرک و یک دسته روی صفحه گردان استفاده می کند تا با دقتی بالا نقشه ای از بدن شما ترسیم کند. این نقشه  به شما این امکان را می دهد که ابعاد و اندازه های بدن را به طور دقیق اندازه گیری کنید و در راه سلامت قدم بردارید.

جمع بندی

میزان و سطح چربی موجود در بدن یکی از معیار های مهم و تاثیر گذار در تندرستی انسان است. محاسبه درصد چربی به ما کمک می کند که وضعیت سلامت بدن خود را با دقت بیشتری بررسی کنیم و معیار درست تری برای سنجش سلامتی خود داشته باشیم. روش های مختلفی برای محاسبه درصد چربی بدن  وجود دارد که در این مقاله به معرفی این روش ها پرداختیم.