مقایسه نمودار رشد CDC با نمودار رشد Z-score

رشد کودکان به شرایطی مانند تغذیه، بهداشت و محیط بستگی دارد. اگر هر یک از این شرایط تغییر کنند، رشد و تکامل کودک تحت تاثیر قرار می گیرد. پزشکان از قدیم برای ارزیابی سلامت کودک از روش هایی مانند اندازه گیری قد، وزن، دور سر و… استفاده کرده اند. امروزه برای ارزیابی رشد کودکان، از نمودار های رشد استفاده می شود. نمودار رشد CDC و نمودار رشد Z-score دو نمونه از نمودار های رشد هستند که امروزه به صورت گسترده مورد استفاده قرار می گیرند. ما در این مقاله هر دو نمودار را معرفی می کنیم و آن ها را با یکدیگر مقایسه می کنیم.

نمودار رشد CDC

پیش از مقایسه نمودار رشد CDC با نمودار رشد Z-score، بهتر است با هر کدام از نمودار های رشد آشنا شوید. نمودار CDC را مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری (Centers for Disease Control and Prevention) واقع در کشور آمریکا تنظیم کرده است. اطلاعات و مواردی که در ایجاد نمودار رشد CDC نقش داشته اند، طی سال های 1963 تا 1994 و با مطالعه بر کودکان و نوجوانان 2 تا 20 ساله جمع آوری شده اند. برای پردازش داده ها و ایجاد منحنی نمودار CDC، از روش های آماری استفاده شد.

ویژگی های مهم نمودار رشد CDC عبارتند از:

• نمودار BMI برای کودکان و نوجوانان 2 تا 20 سال
• نمودار قد براساس سن و وزن بر اساس سن کودکان و نوجوانان 2 تا 20 سال
• منحنی های صدک و z-score برای ارزیابی رشد کودکان

بهتر است برای آشنایی بیشتر با نمودار CDC و مقایسه نمودار رشد CDC با نمودار رشد Z-score، به دو مفهوم صدک و z-score در علم آمار بپردازیم:

• صدک: این شاخص رایج ترین شاخص بالینی استفاده شده در الگوی رشد کودکان در آمریکاست. درواقع در صدک بررسی می شود که جایگاه وزن یا قد فرد چند درصد مساوی با یا بیشتر از جمعیت مرجع است. برای اینکه این مسئله برای شما روشن تر شود، بگذارید مفهوم صدک را با یک مثال توضیح دهیم. فرض کنید که در نمودار وزن بر اساس سن، وزن یک دختر 5 ساله در صدک 25 ام قرار می گیرد. یعنی وزن او برابر با یا بیشتر از 25 درصد جمعیت مرجع دختران 5 ساله است. همینطور متوجه می شویم که وزن او کمتر از 75 درصد دختران هم سن در جمعیت مرجع است.
• Z-score: این واحد آماری نشان می دهد که یک مقدار معین چقدر از میانگین یا میانه فاصله دارد. Z-score رابطه مستقیمی با صدک دارد و با توجه به جدول توزیع نرمال استاندارد، انحراف در هر جهت می تواند رخ دهد. هر Z-score یک صدک متناظر دارد و بالعکس.

تغییرات نمودار رشد CDC

نمودار رشد CDC در بسیاری از موارد مورد استفاده قرار می گیرد و احتمالا شما نیز این نمودار را در دفترچه سلامت مدرسه خود دیده باشید. به دلیل شیوع چاقی بیشتر در میان کودکان، این نمودار در سال 2022 تغییراتی داشته است که عبارتند از:

• اضافه شدن چهار منحنی در بالای صدک 95 ام
• ترسیم مقادیر BMI تا 60 کیلوگرم بر متر مربع
• نمایش آستانه چاقی شدید در 120 درصد از صدک 95 ام
• اضافه کردن سایه های رنگی برای کمک به پزشکان در تفسیر نتایج
• به روز رسانی نمودار بر اساس جامعه کودکان و نوجوانان چاق
• تفسیر صدک ها یا z-score بالا تر از صدک 97

نمودار رشد Z-score

حال برای بهتر پرداختن به مقایسه نمودار رشد CDC با نمودار رشد Z-score، بهتر است با نمودار رشد Z-score آشنا شوید. کودکانی که کمتر یا بیشتر از سن خود رشد کرده اند، با نمودار های رشد استاندارد سازگاری ندارند. برای ارزیابی رشد آن ها، باید وزن آن ها را به z-score تبدیل کرد.

برای انجام این کار باید Z-score را در برابر سن کودک قرار دهید تا تصویر دقیقی از الگوی وزن آن ها به دست بیاید. درواقع نمودار های استاندارد چشم اندازی از وضعیت فیزیکی کودک، تغذیه و میزان سلامتی او را نشان می دهند. این نمودار ها تا جایی می توانند به پزشکان وضعیت کودک را نشان دهند. مشکل زمانی ایجاد می شود که وزن یا بی ام آی کودکان در بالا یا زیر صدک ها قرار گرفته باشد.

حال بیایید از لحاظ آماری بررسی کنیم که نمودار z-score چیست. به بیان ساده Z-score که standard score نیز نامیده می شود، به شما نشان می دهد که چقدر از میانگین یا میانه فاصله دارید. از نظر فنی معیاری است که نشان می دهد چند انحراف استاندارد در زیر یا بالای منحنی قرار دارد. Z-score بر روی یک منحنی توزیع نرمال قرار می گیرد از 3- انحراف استاندارد (سمت چپ منحنی توزیع نرمال) تا 3+ (سمت راست منحنی توزیع نرمال) تغییر می کند.

برای روشن شدن مسئله، بهتر است یک مثال بزنیم. فرض کنید یک نفر 100 کیلو وزن دارد. اگر بخواهید وزن این فرد را با یک فرد متوسط مقایسه کنید، لازم دارید که داده های زیادی را تحلیل کنید. z-score به شما نشان می دهد که وزن فرد در مقایسه با میانگین وزن جمعیت مرجع، در کجا قرار دارد.

به طور خلاصه در مقایسه نمودار رشد CDC با نمودار رشد Z-score باید بگوییم که نمودار رشد Z-score صدک های پایین و بالا را نیز مورد توجه قرار می دهد و در این حالت، پزشک و والدین کودکانی که رشد کم یا زیاد دارند، در مورد نحوه رشد کودک خود دچار گمراهی نمی شوند و با دقت بالا تر، رشد آن ها را دنبال می کنند. همچنین تفسیر نمودار Z-score راحت تر است.

جمع بندی

سازمان بهداشت جهانی (WHO) در سال 2008 اعلام کرد که از نمودار رشد Z-score استفاده می کند. این نمودار ها با نمودار های رشد CDC و صدک های آن متفاوت هستند و دقیق تر از دیگر نمودار ها، رشد کودک را نشان می دهند. به همین دلیل است که مجموعه پایاتک در خروجی اسکنر سه بعدی بدن از نمودار Z-score استفاده می کند. البته باید اشاره کنیم که نمودار CDC در سال 2022 تغییراتی داشته است و این نمودار بر اساس نورم Z-score  بهبود پیدا کرده است. در این حالت صدک های بالا و پایین نیز مورد توجه قرار می گیرند.