مراقبت از پا در افراد دیابتی- آیا پای دیابتی قطع میشود؟

پای دیابتی را میشناسید؟ اگر به دیابت مبتلا هستید ، مقدار زیاد گلوکز (معروف به قند) در خون برای مدت طولانی، می تواند برای شما عوارض جدی از جمله مشکلات پا ایجاد کند. پس بیایید با هم به شناخت کاملی از اثر دیابت روی پاها یا اصطلاحا پای دیابتی برسیم. آمار قطع پای دیابتی در ایران و جهان، خبرهای خوبی به ما نمیدهد، اما قطعا عدم آگاهی مردم از ضرورتها و الزامات حفظ سلامت پای دیابتی بیشترین اهمیت را دارد. نکته ی امیدوار کننده اینکه این روزها هم از نظر علمی و هم تجهیزات سلامت پا بسیار پیشرفت کرده ایم، پس با ما همراه باشید تا به شناخت کامل از این بیماری شیرین برسیم.

چگونه دیابت می تواند روی پای من تأثیر بگذارد؟

دیابت می تواند دو مشکل ایجاد کند که می تواند پای شما را تحت تأثیر قرار دهد:

• نوروپاتی دیابتی (Diabetic neuropathy):  دیابت کنترل نشده می تواند به اعصاب شما آسیب برساند. اگر عصب در پاها و کف پاها آسیب دیده باشد ، ممکن است در آنجا احساس گرما ، سرما و درد نکنید. این کمبود احساس “نوروپاتی دیابتی حسی” نام دارد. اگر به دلیل نوروپاتی احساس بریدگی یا زخم در پای خود نکنید ، ممکن است بریدگی بدتر شده و عفونی شود. عضلات پای شما ممکن است به درستی کار نکند زیرا اعصاب عضلات آسیب دیده اند. این می تواند باعث شود که پای شما به درستی تراز نشود و فشار زیادی را به یک قسمت از پای شما وارد کند.

• بیماری عروق محیطی (Peripheral vascular disease): دیابت همچنین بر جریان خون تأثیر می گذارد. بدون جریان خون خوب، بهبودی زخم یا بریدگی بیشتر طول می کشد. جریان خون ضعیف در بازوها و پاها را “بیماری عروق محیطی” می نامند. اگر عفونت دارید که به دلیل جریان خون ضعیف بهبود نمی یابد، در معرض ابتلا به زخم یا قانقاریا  gangrene (از بین رفتن بافت به دلیل کمبود خون) هستید.

پس متوجه شدیم که دیابت چقدر خاموش و ساده شروع به آسیب زدن به پاها میکند. به طور کلی پای دیابتی نیاز به کمی دقت بیشتر دارد. در قسمت پا مشکلات معمول که ممکن است که برای هر پایی اتفاق بیفتد را بررسی میکنیم. چرا که اگر دیابتی هستیم، با دیدن هر کدام از این علائم، باید سریعا شروع به درمان کنیم و اجازه پیشرفت این بیماریها را ندهیم.

مشکلات و بیماریهای شایع پا چیست؟

هر کسی ممکن است مشکلات پایی را که در زیر ذکر شده است ، پیدا کند. با این حال ، برای افراد دیابتی و ، اهمیت این موضوع بسیار بیشتر است.

• پای ورزشکار (Athlete’s foot): پای ورزشکار قارچی است که باعث خارش ، قرمزی و ترک خوردگی می شود. میکروب ها می توانند از طریق ترک های پوست وارد شده و باعث ایجاد عفونت شوند. داروهایی که قارچ را از بین می برند می توانند این عارضه را درمان کنند. این داروها بصورت قرص یا کرم وجود دارد.

• عفونت قارچی ناخن ها (Fungal infection of nails): ناخن هایی که به یک قارچ آلوده شده اند رنگ (قهوه ای مایل به زرد یا مات)، ضخیم و شکننده هستند. در بعضی موارد ممکن است ناخن شما خرد شود. محیط تاریک ، مرطوب و گرم کفش می تواند به رشد یک قارچ کمک کند. آسیب به ناخن شما همچنین می تواند منجر به عفونت قارچی شود. عفونت های قارچی ناخن به سختی قابل درمان است. داروهایی که به ناخن زده می شود در دسترس هستند، اما فقط به تعداد کمی از مشکلات ناخن قارچی کمک می کنند. ممکن است به داروی تجویزی که از راه دهان مصرف می کنید نیاز داشته باشید. همچنین ممکن است پزشک ناخن آسیب دیده را بردارد.

• پینه(Calluses): پینه، ایجاد پوست سفت و سخت، معمولاً در کف پا است. پینه در اثر توزیع ناهموار وزن ایجاد می شود. همچنین پینه می تواند به دلیل کفش های نامناسب یا مشکل پوستی ایجاد شود. وجود مقداری پینه روی پای شما امری طبیعی است، بنابراین پزشک شما تصمیم می گیرد که آیا پینه شما مشکل ایجاد می کند یا خیر. اگر پینه دارید، به خوبی مراقب باشید. بعد از استحمام یا دوش گرفتن، از سنگ پا استفاده کنید تا به آرامی بافت جمع شده را از بین ببرید. از پد و کفی طبی در کفش خود استفاده کنید. داروها می توانند پینه را نرم کنند. سعی نکنید که پینه را ببرید یا آن را با یک جسم تیز جدا کنید.

• میخچه (Corns): میخچه تجمع پوست سفت در نزدیکی ناحیه استخوانی انگشت پا یا بین انگشتان پا است. میخچه ممکن است به دلیل فشار روی انگشتان پا در اثر کفش های نامناسب یا اصطکاک بین انگشتان پا، رخ دهد. حتماً به درستی از آنها مراقبت کنید. بعد از استحمام یا دوش گرفتن ، از سنگ پا استفاده کنید تا به آرامی بافت جمع شده را از بین ببرید. برای حل میخچه از داروهای بدون نسخه استفاده نکنید. سعی نکنید میخچه را برش دهید و یا آن را با یک جسم تیز جدا کنید.

• تاول (Blisters): تاول می تواند هنگامی ایجاد شود که کفش و پا در یک نقطه به شکل مداوم اصطکاک دارند. پوشیدن کفش های نامناسب یا پوشیدن کفش های بدون جوراب باعث ایجاد تاول می شود. هنگام درمان تاول ، مهم است که آنها را نترکانید. پوست تاول به عنوان یک پوشش به محافظت از آن در برابر عفونت کمک می کند. برای محافظت از پوست و جلوگیری از عفونت از کرم ضد باکتری و بانداژهای تمیز و نرم استفاده کنید.

• بونیون یا هالوکس والگوس(Bunions): هنگامی که انگشت شست شما به سمت انگشت دوم شما خم می شود، یک بونیون شکل گرفته است. غالباً ، نقطه ای که انگشت شست پا به کف پا می پیوندد قرمز و پینه می شود. این ناحیه نیز ممکن است بیرون زده و سخت شود. بانیون می تواند روی یک یا هر دو پا ایجاد شود. بونیون ممکن است ارثی باشد اما عمدتا ناشی از پوشیدن کفش های پاشنه بلند با پنجه باریک است. این کفش ها به انگشت شست شما فشار وارد می کنند و آن را به سمت انگشت دوم هول میدهند. کفی طبی و پدها به محافظت از بونیون در مقابل تحریک کمک میکند. پزشک شما همچنین می تواند از تجهیزات خاص برای جدا کردن انگشت شست و انگشت دوم استفاده کند. اگر  بونیون باعث درد یا تغییر شکل شدید شود، ممکن است برای تنظیم مجدد انگشتان پا خود به جراحی نیاز داشته باشید.

• پوست خشک (Dry skin): خشکی پوست باعث ترک میشود، که می تواند باعث ورود میکروب شود. برای مرطوب و لطیف نگه داشتن پوست خود از صابون ها و لوسیون های مرطوب کننده استفاده کنید. حتما با پزشک خود در انتخاب نوع و برند لوسیون ها مشورت کنید.

• زخم های دیابتی (Diabetic ulcers): زخم پا با ترک و شکستگی پوست. زخم ها بسیار مستعد آلوده شدن هستند. زخم پا می تواند از خراش های جزئی، بریدگی هایی که به کندی خوب میشوند یا از اصطکاک کفش های نامناسب اتفاق بیفتد. مهم است که به محض مشاهده آنها را درمان کنید. در مورد نحوه مراقبت بهتر از زخم پا حتما از پزشک خود راهنمایی بخواهید. تا 10٪ افراد دیابتی به زخم پا مبتلا می شوند.

• انگشت چکشی (Hammertoes): انگشت چکشی عارضه ای است که به دلیل ضعف عضله، انگشت ها خم می شود. عضله ضعیف شده ، تاندون های انگشت شما را کوتاهتر می کند و باعث می شود انگشت شما در زیر پا حلقه شود. انگشت چکشی می تواند ارثی باشد. همچنین می تواند به دلیل کفش های خیلی کوتاه ایجاد شود. انگشت چکشی می تواند در راه رفتن مشکل ایجاد کند و منجر به تاول ، پینه و زخم شود. کفی و کفش اصلاحی می تواند این عارضه را درمان کند. در موارد شدید ، ممکن است برای صاف کردن انگشتان پا به جراحی نیاز داشته باشید.

• ناخن فرو رفته در انگشت پا (Ingrown toenails): در این بیماری لبه های ناخن به داخل پوست یا گوشت انگشت رشد میکنند. آنها باعث فشار و درد در امتداد لبه های ناخن می شوند. لبه ناخن ممکن است باعث بریدگی پوست شما شود و قرمزی، تورم، درد و عفونت را به همراه دارد. شایع ترین علت ایجاد این عارضه، فشار کفش است. ضربه مکرر به پا در اثر فعالیت هایی مانند دویدن ، راه رفتن یا ایروبیک از دیگر دلایل آن است. برای جلوگیری از این عارضه، ناخن های پا را به طور صحیح کوتاه نگه دارید. جراحی برای برداشتن بخشی از ناخن پا میتواند این عارضه را درمان کند.

• زگیل کف پا (Plantar warts): زگیل های کف پا مانند پینه روی پا به نظر می رسند. به شکل سوراخ سوراخ های کوچک هستند و لکه های سیاه کوچکی در مرکز دارند. زگیل ها معمولاً دردناک هستند و ممکن است به صورت منفرد یا خوشه ای رشد کنند. زگیل کف پا توسط ویروسی ایجاد می شود که لایه خارجی پوست کف پا را آلوده می کند. اگر از داشتن زگیل کف پا یا پینه مطمئن نیستید، بگذارید پزشک در این باره تصمیم بگیرد. آنها چندین روش برای از بین بردن آنها دارند.

نکاتی برای مراقبت از پای دیابتی:

مراقبت مناسب از پا می تواند از بروز این مشکلات شایع پا جلوگیری کرده یا آنها را قبل از ایجاد عوارض جدی درمان کند. فکر میکنید چقدر از زخم پای دیابتی یا حتی قطع پای دیابتی مربوط به عدم رعایت همین نکات ساده است؟

در اینجا چند نکته برای مراقبت خوب از پای دیابتی آورده شده است:

1. مراقب خود و دیابت خود باشید. در مورد تغذیه ، ورزش و دارو به توصیه های پزشک خود عمل کنید. سطح قند خون خود را در حد توصیه شده توسط پزشک نگه دارید.

2. سنجش و کشف نقاط پر فشار کف پا با اسکنرهای تخصصی را انجام دهید. مهمترین عامل برای ایجاد زخم پای دیابتی، فشار مستقیم انباشه شده از وزن بدن بر روی یک نقطه از کف پا است.

اسکنر فشار کف پا

3. حتما از کفی های طبی اختصاصی برای توزیع یکنواخت فشار کف پا استفاده کنید.

4. هر روز با استفاده از صابون ملایم پاها را در آب گرم بشویید. دمای آب را با آرنج خود امتحان کنید زیرا آسیب عصب می تواند بر احساس دست شما نیز تأثیر بگذارد. پاها را خیس نکنید. پاها را به خصوص بین انگشتان پا به خوبی خشک کنید.

5. هر روز پای خود را از نظر وجود زخم ، تاول ، قرمزی ، پینه یا هرگونه مشکل دیگر بررسی کنید. اگر جریان خون ضعیفی دارید ، به ویژه بررسی روزانه پاها بسیار مهم است.

6. اگر پوست پاهای شما خشک است، پس از شستن و خشک شدن پا، با استفاده از لوسیون آن را مرطوب نگه دارید. لوسیون را بین انگشتان پا قرار ندهید. پزشک می تواند بهترین نوع لوسیون را به شما بگوید.

7. میخچه ها و پینه ها را به آرامی با سنگ پا صاف کنید. این کار را بعد از استحمام یا دوش گرفتن ، هنگامی که پوست شما نرم است انجام دهید. سنگ پا را فقط در یک جهت حرکت دهید.

8. هفته ای یک بار ناخن های پا را بررسی کنید. ناخن های پا را با ناخن گیر مستقیم از روی آن کوتاه کنید. گوشه های ناخن پا را گرد نکنید و از کناره های ناخن کوتاه نکنید. پس از بریدن ، ناخن های پا را با یک ناخن صاف کنید.

9. همیشه کفش یا دمپایی جلو بسته بپوشید. صندل نپوشید و حتی در اطراف خانه نیز پابرهنه راه نروید.

10. همیشه جوراب نخی بپوشید. جوراب یا جوراب هایی بپوشید که به خوبی روی پای شما قرار بگیرند و کشش نرم داشته باشند.

11. کفشی بپوشید که مناسب باشد. کفش های ساخته شده از چرم را بخرید.

12. همیشه داخل کفش ها را بررسی کنید تا مطمئن شوید هیچ چیز در داخل آن باقی نمانده است.

13. از پاها در برابر گرما و سرما محافظت کنید. در صورت سرد شدن پاها شب جوراب بپوشید.

14. جریان خون را به سمت پاهای خود حفظ کنید. هنگام نشستن پاها را بالا بگذارید، انگشتان پا را تکان دهید و مچ پا را چندین بار در روز حرکت دهید.

15. اگر سیگار می کشید ، قطع کنید. سیگار کشیدن می تواند مشکلات جریان خون را بدتر کند.

16. اگر مشکل پا دارید که بدتر می شود یا بهبود نمی یابد ، با پزشک خود تماس بگیرید.

17. اطمینان حاصل کنید که پزشک دیابت در هر بار چک پاهای شما را چک می کند. هر سال یک بار معاینه پا را کامل انجام دهید.

18. هر 2 تا 3 ماه برای معاینه به پزشک متخصص پا (پزشک پا) مراجعه کنید ، حتی اگر مشکلی در پا ندارید.

علائم مهم برای افراد دیابتی

اگر دیابت دارید ، در صورت بروز هر یک از این مشکلات با پزشک خود تماس بگیرید:

• تغییر در رنگ پوست
• تغییر در دمای پا
• ورم در پا یا مچ پا
• درد در پاها
• زخم های باز روی پا که دیر بهبود می یابند یا در حال خونریزی هستند
• ناخن های رشد کرده در گوشت یا ناخن هایی که آلوده به قارچ هستند
• میخچه یا پینه
• ترک های خشک در پوست ، به ویژه در اطراف پاشنه پا
• بوی غیرمعمول پا یا بویی که از بین نمی رود

اسکنر سه بعدی کف پا | PT-3D Plantar

عوارض مربوط به مشکلات پای دیابتی

• عفونت های پوستی و استخوانی: بریدگی یا زخم کوچک می تواند منجر به عفونت شود. آسیب عصب و رگ های خونی، همراه با مشکلات سیستم ایمنی، احتمال این عفونت ها را افزایش میدهد. بیشتر عفونت ها در زخم هایی رخ می دهد که قبلاً با آنتی بیوتیک درمان شده بودند. عفونت ها با آنتی بیوتیک قابل درمان هستند. موارد شدید ممکن است نیاز به درمان در بیمارستان داشته باشد.
• آبسه: گاهی اوقات عفونت ها به استخوان یا بافت می خورند و یک حجم چرک به نام آبسه ایجاد می کنند. درمان معمول تخلیه آبسه است. ممکن است نیاز به برداشتن برخی از استخوان ها یا بافت ها باشد، اما روش های جدید، مانند اکسیژن درمانی، کمتر تهاجمی هستند.
• قانقاریا: دیابت بر رگهای خونی انگشتان دست و پا تأثیر می گذارد. با قطع جریان خون، ممکن است بافت از بین برود. درمان معمولاً اکسیژن درمانی یا جراحی برای برداشتن ناحیه آسیب دیده است.
• تغییر شکل پا: آسیب عصبی می تواند عضلات پای شما را ضعیف کرده و منجر به مشکلاتی مانند انگشت چکشی، انگشتان خمیده و مشکلات قوس کف پا شود.
• مفصل شارکو: دیابت می تواند استخوان های پای شما را تا حدی ضعیف کند که شکسته شود. آسیب عصبی می تواند احساس را کاهش دهد و از درک آن جلوگیری کند. شما مرتباً روی استخوانهای شکسته راه می روید و شکل پای شما تغییر میکند.
• قطع عضو: مشکلات مربوط به جریان خون و اعصاب باعث می شود که افراد مبتلا به دیابت از ناحیه پا آسیب ببینند و تا زمان بروز عفونت متوجه آن نشوند. وقتی عفونت قابل بهبود نیست، آبسه ایجاد می کند یا جریان خون کم منجر به قانقاریا می شود ، قطع عضو اغلب بهترین روش درمانی است.