کمر درد یکی از شایع‌ترین مشکلات اسکلتی عضلانی در جهان است و آمارها نشان می‌دهد حدود ۸۰٪ افراد در طول زندگی خود حداقل یک‌بار آن را تجربه می‌کنند. بسیاری از افراد تصور می‌کنند علت کمردرد تنها به ستون فقرات مربوط می‌شود، در حالی که ناهنجاری‌های کف پا و نوع قوس آن می‌تواند فشار زیادی بر کمر وارد کند.

امروزه با استفاده از ابزارهای دقیق مانند اسکنر فشار کف پا و دستگاه آنالیز گیت می‌توان نحوه توزیع فشار و الگوی راه رفتن فرد را بررسی کرد و ارتباط آن با بروز کمردرد را شناسایی نمود. در این مقاله بررسی می‌کنیم که چرا تراز کف پا نقش مهمی در ایجاد کمردرد دارد و چه راهکارهایی برای پیشگیری و درمان وجود دارد.

فهرست محتوا

رابطه نوع قوس کف پا و کمردرد چیست؟

نوع قوس کف پا یکی از عوامل مهمی است که میتواند در وضعیت کمر شما اثر مستقیم بگذارد. اگر کف پاهایتان دارای قوس زیادی است ، ممکن است مستعد ابتلا به کمردرد باشید. زیرا کوچکترین تغییر در ساختار پا، در دراز مدت باعث مشکلات بسیاری در راه رفتن میشود و مستقیما بر کمر و سیستم اسکلتی اثرگذار است.

قوس زیاد کف پا ‌باعث انتقال مستقیم امواج ضربه به بدن میشود و در نتیجه ریسک آسیب پذیری کمر به شدت بالا میرود. ‌

کفش پاشنه بلند و کمر درد

آیا می دانید که کفش های پاشنه بلند یکی از عوامل اصلی کمردرد هستند؟ درک تأثیر آنها بر وضعیت بدن بسیار مهم است. استفاده از کفش پاشنه بلند باعث می شود منحنی S در ستون فقرات شدیدتر شود. از آنجا که قد شما تغییر میکند ، اکنون برای حفظ تعادل به مرکز ثقل پایین تری نیاز دارید. کمر شما به سمت جلو رانده می شود در حالی که کمر به عقب نیز حرکت می کند و درواقع این باعث میشود که به دیسک ها ، عضلات و تاندون های شما فشار زیادی وارد شود ‌و می تواند منجر به درد های شدید و ‌ طولانی مدت منجر شود.

هرچه بیشتر و بیشتر کفش های پاشنه بلند بپوشید ، خطر ‌ابتلا به کمردرد و یا حتی اختلال دیسک نخاع بیشتر است.

برای مطالعه بیشتر در این خصوص لطفا به نوشته “عوارض کفش پاشنه بلند و اثر مستقیم بر روی گام برداشتن (پارامترهای سیکل گیت)” مراجعه بفرمایید.

ارتباط سوپینیشن و پرونیشن پا با کمر درد

‌ به‌طورکلی، پرونیشن به عنوام یک سندروم شناخته می‌شود و از زمان تولد و کودکی به همراه فرد است. مقدار طبیعی پرونیشن(Pronation) به عنوان نوعی جاذب شوک برای پا عمل می‌کند، بنابراین به این فکر کنید که هر روز چقدر پاهای شما تحت فشار قرار دارند! اینکه پرونیشن بد می‌باشد، تصور اشتباهی است! مقدار طبیعی آن برای جذب فشار در شیوه صحیح راه رفتن انسان مهم و ضروری است. اگر تمایل دارید با جزئیات بیشتر در رابطه با سوپینیشن مطالعه کنید، لطفا به نوشته” آنچه باید راجع به سوپنیشن (Supination) بدانید!” مراجعه بفرمایید.

پرونیشن بیش از حد (Over Pronation): این زمانی است که پا در هنگام برخورد با زمین به مقدار بیش از حدی می‌چرخد و شوک به طور مؤثر جذب نشده و منجر به بی‌ثباتی می‌شود. بنابراین وزن به قسمت داخلی پا منتقل می‌شود و با دویدن رو به جلو، نیروی بیشتری به لبه داخلی توزیع می‌شود.
پرونیشن کمتر از حد (Supination): این در حالی است که هنگام برخورد پا با زمین، پا به سمت مچ حرکت می‌کند. در حین حرکت ممکن است است از نظر ظاهری طبیعی جلوه کند، اما در موارد فشار وارده زیاد می‌‎تواند باعث درد و آسیب شود. در این حالت فشار وارده در لبه‌های خارجی پا توزیع می‌شود.

سوپینیشن

‌سوپینیشن بخشهایی از فاز استراید (شامل دو گام) را تشکیل میدهند. سوپینیشن زمانی اتفاق میافتد که در هنگام راه رفتن یا دویدن، وزن بر روی قسمت خارجی پا قرار میگیرد. ‌. سوپینیشن بیش از حد (Under pronation) میتواند مشکلاتی را در تراز بدن ایجاد کرده و باعث ایجاد درد پا، درد زانو، و کمر درد شود.

نقش کفش و کفی طبی در آرامش کمر و سیستم اسکلتی؟

یافتن کفش و کفی طبی مناسب نقش بسزایی در جلوگیری از کمردرد دارد. بهترین نوع کفی طبی با استفاده از اسکن راه رفتن و اسکن سه بعدی پا ساخته می‌شود تا کاملا با ویژگیهای پای شما منطبق باشد. به طور کلی در رابطه با کفش و کفی های طبی به نکات زیر توجه کنید:

‌ 1-اگر به دلیل مشکلات کف پا دچار کمردرد شده‌اید، استفاده از کفی‌های طبی اختصاصی به‌ویژه برای افرادی با قوس زیاد کف پا می‌تواند از پرانتزی شدن پا جلوگیری کرده و تراز صحیح پاها و ستون فقرات را حفظ کند. فناوری نوین ساخت کفی‌های طبی با متریال FTPU، یکی از بهترین انتخاب‌ها در این زمینه محسوب می‌شود.

‌ 2- کفش هایی که ‌ بالشتک گذاری خوبی دارند می توانند در هنگام راه رفتن و دویدن هنگام برخورد پا به زمین ، اثرات روی بدن و کمر را کاهش دهند.

3- کفش های پاشنه بلند که بیش از 3 سانتی متر پاشنه دارند ممکن است خطر کمردرد را افزایش دهند ‌ با این وجود ‌ کفش های کاملا تخت نیز برای پاهای شما مناسب نیستند. چون از قوس های کف پا پشتیبانی نمیکنند و ممکن است وضعیت پاها و کمر شما را به خطر بیندازند.

‌4- کفش مناسب سایز پاهای خود استفاده کنید چون کفش های تنگ می توانند درد پا را تشدید کرده و راه رفتن را مختل کنند.

و در نهایت اگر دچار کمردرد هستید و حدس میزنید که این درد ناشی از اختلالات کف پای شماست ‌لازم است که به یک متخصص مراجعه کنید تا از تک تک نقاط کف پاهایتان اسکن بگیرد و بتواند کفی طبی و ارتوز مناسب کف پاهای شما را برایتان طراحی کند.

آمار کمردرد و فاکتورهای خطرناک

18% از انسان ها از کمردرد رنج میبرند و 80% از انسان ها حتما در یک دوره خاص از زندگی، کمردرد را تجربه کرده اند. بنابراین کمردرد آمار بسیار بالایی در مقایسه با سایر بیماری ها دارد. بار مالی که کمردرد از جهت درمان و حتی از کار افتادگی افراد دارد بسیار مهم و قابل توجه است. در سال 1998، هزینه های درمانی مربوط به کمردرد در آمریکا 90 میلیارد دلار گزارش شده بود. همچنین هزینه های درمانی کمردرد برای انگلستان در سال 2000 ، 11 میلیارد و در سال 2001 در استرالیا 9 میلیارد دلار برآورد شده بود. درمان کمردرد یک چالش تلقی می شود، چون در 85 درصد از مواقع تشخیص پاناتومیکی برای آن وجود ندارد. گروهی از فاکتورهای خطرناک وجود دارند که دچار شدن به این عارضه را سریع تر می کنند. این فاکتورها شامل:

افزایش سن
جنسیت (در خانمها شایعتر است)
چاقی
شغل
عوامل روانشناسی و… می شوند.

مطالعه ای که بر روی کارمندان نظامی انجام شده بود نشان می داد، افرادی که کف پای صاف یا تقریبا صاف داشتند دوبرابر سایر افراد کمردرد های متناوبی بیشتری گزارش کرده بودند. اما با تحقیقی که به صورت کلینیکی با شاخص های تعریف شده انجام داده بودند، هیچ ارتباط مستقیمی بین کمردرد و قوس کف پا پیدا نکردند. اما به شکل آماری، مطالعه را بر روی 674 شخص ادامه دادند و گزارش کردند افرادی که کمردرد داشتند بیشتر احتمال صافی کف پا داشتند.
با وجود کمبود شواهد، وضعیت قوس کف پا و کمردرد احتمالا به یکدیگر مرتبط اند. برای مثال نشان داده شده که ارتفاع قوس کف پا بر سرعت حرکت ستون فقرات در هنگام دویدن تأثیر گذار است.

روش اجرای تحقیق:

این تحقیق بر روی گروهی از شهر فرامینگهام در آمریکا انجام شده است. تمامی شرکت کنندگان در این مطالعه از لحاظ جسمی و روانی سالم بودند.
یک جدول از بدن با 10 ناحیه ی مشخص شده (شانه ها، آرنج ها، مچ دست، زانو ها، مچ پاها در دید از سمت جلوی بدن و گردن، بالای کمر، بخش میانی و پایینی کمر از دید پشتی بدن) در اختیار شرکت کنندگان قرار گرفت و از آن ها پرسیده شد: آیا احساس درد، تیرکشیدن یا خشک شدن در مفاصل خود دارید؟ از کسانی که پاسخ مثبت داده بودند خواسته شده بود بر روی جدول ناحیه ی مورد نظر خود را مشخص کنند.

اسکن پا و ارزیابی عملکرد پا در تست های استاتیک و داینامیک

هم وضعیت پا و هم عملکرد آن توسط اسکنر فشار کف پا Matscan بررسی شده بود. این سیستم از 2288 سنسور تشکیل شده است و داده ها را با فرکانس 40 هرتز دریافت می کند. دو نوع اسکن پا(استاتیک و داینامیک) از آن ها گرفته شد. برای اسکن استاتیک پا، یک گراف توزیع فشار از کف پای فرد که با دو پا بر روی دستگاه ایستاده در یک فریم گرفته می شود. برای اسکن داینامیک پا، افراد بر روی یک صفحه سنسوری در یک مسیر گام برداشتن راه می روند (دستگاه آنالیز گیت). تست راه رفتن برای هر پا ضبط می شود.
وضعیت پا توسط معیاری به نام Arch Index ( که نسبت طول یک سوم ناحیه ی میانی کف پا به طول کل پا به جز انگشتان است) اندازه گیری می شد. نشان داده شده که هر چه Arch Index بزرگتر باشد کف پا صاف تر است. این نتایج AI به چند دسته برای مردان و زنان به طور جداگانه تقسیم شده بود و قوس کف پا را به سه دسته ی

قوس کف پای گود (cavus)
گروه مرجع با قوس کف پای نرمال
قوس کف پای صاف (planus)

تقسیم میکند.

Arch Index رو همانطور که در شکل میبینید با تقسیم پا به 3 قسمت و صرف نظر از انگشتان با فرمول زیر محاسبه می کنند.
AI = B/A + B + C
عملکرد پا با محاسبه ی معیاری به نام CPEI (Center of Pressure Excursion Index) که مخفف کلمه ی “معیار پیمایش مرکز فشار پا” است، در تست داینامیک پا مشخص می گردد. برای محاسبه CPEI از گراف توزیع فشار کف پا در هنگام راه رفتن (تست داینامیک) استفاده میشود. به تصویر زیر دقت کنید، خط AD برای مشخص کردن یک سوم بالایی کف پا (forefoot) رسم شده است.یک خط فرضی از پاشنه پا به محل بین شست و انگشت اول رسم میکنیم. همچنین با استفاده از خروجی تست داینامیک اسکنر فشار کف پا، COP Line را بدست آورده ایم.

فاصله ی بین تقاطع خط فرضی و AD (نقطه ی B) و جایی که COP Line با خط AD برخورد می کند(نقطه ی C) اندازه گیری شده است. سپس این شاخص پیمایش مرکز فشار پا با نرمال سازی فاصله ی BC نسبت به عرض پا محاسبه می شود. بنابراین:
CPEI = BC/AD×100

در پایی که به هنگام راه رفتن به سمت داخل منحرف می شود(پرونیشن)، فرورفتگی منحنی مرکز فشار کاهش می یابد و در نتیجه ی آن مقدار شاخص CPEI کم تر می شود.

بر خلاف آن در پایی که به سمت خارج منحرف است(سوپینیشن)، فرورفتگی منحنی مرکز فشار افزایش می یابد و درنتیجه مقدار شاخص CPEI زیاد می شود. همانطور که AI نیز به گروه های مختلف بر اساس جنسیت تقسیم شده بود، نتایج به دست آمده از این شاخص نیز به 5 گروه بر اساس جنسیت تقسیم شدند و شرکت کنندگان بر اساس شاخص CPEI به سه دسته

دارای پرونیشن
گروه نرمال
دارای سوپینیشن

دسته بندی شدند.

نتایج تحقیق اثر وضعیت کف پا بر کمردرد:

در این مطالعه به اهداف جالبی رسیده شده است:

هنگام راه رفتن ، نیرویی به اندازه پنج برابر وزن بدن خود را روی هر پا قرار می دهید. اگر پا شوک ها را جذب نکرده یا آن را به درستی توزیع مجدد نکند ، اثر این شوک ها مستقیما به ستون فقرات منتقل میشود. غالباً این مورد در افرادی رخ می دهد که “صافی کف پا” دارند.
باید پرونیشن ملایم پا همراه با راه رفتن و دویدن وجود داشته باشد. این یک حرکت ضروری است که امکان حرکت مچ پا را برای کاهش تأثیرات مخرب روی بدن با راه رفتن و دویدن فراهم می کند. اما حرکت بیش از حد پا به داخل (پرونیشن شدید) باعث چرخش پا به سمت داخل نیز می شود و بر وضعیت زانوها ، مفصل ران و کمر تأثیر می گذارد.
همچنین سوپینیشن زیاد میتواند باعث ایجاد عارضه های کمر و باسن شود.

مقالات آکادمی پایاتک, مقالات سلامت پا و مراقبت از پا

کمر درد و کف پا