پای پرانتزی (ژنوواروم) چیست؟ چگونه بدون جراحی درمان می‌شود؟

پای پرانتزی این روزها به حدی رایج شده که تقریباً همه ما با این ناهنجاری آشنا هستیم و می‌دانیم به چه وضعیتی اشاره دارد. اما آیا تا به حال به‌صورت تخصصی به آن نگاه کرده‌اید؟ پای پرانتزی یا Genu Varum (ژنوواروم) حالتی است که در آن، وقتی در حالت ایستاده قوزک‌های پا به هم چسبیده‌اند، زانوها از هم فاصله دارند. این شکل کمانی پاها دلیل نام‌گذاری این عارضه است و می‌تواند در سنین مختلف ظاهر شود.

علت پای پرانتزی چیست؟

ژنوواروم می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. باید بدانید که این عارضه در کودکان زیر ۳ سال طبیعی است و معمولاً نیازی به نگرانی نیست، اما اگر پس از این سن همچنان باقی بماند، نیاز به پیگیری و درمان دارد. عوامل مهم در ایجاد پای پرانتزی شامل موارد زیر است:

چند عامل مهم در به وجود اومدن ژنوواروم:

• بد نشستن یا بد ایستادن
• اضافه وزن و یا چاقی (درکودکان)
• چرخش پاها به سمت داخل
• کمبود ویتامین D
• ضعف عضلات
• کاهش مواد معدنی مورد نیاز بدن

پای پرانتزی در کودکان چگونه است؟

کودکان به دلیل کمبود فضا در رحم مادر اغلب با پاهای پرانتزی متولد می‌شوند، اما این وضعیت تا ۳ سالگی معمولاً به‌صورت طبیعی اصلاح می‌شود. تا سن ۷ یا ۸ سالگی، فرم پای کودکان به ثبات می‌رسد و تا بزرگسالی به همان شکل باقی می‌ماند. بهترین زمان برای تشخیص و درمان پای پرانتزی در این سنین است. اگر انگشتان پای کودک رو به جلو و قوزک‌ها به هم چسبیده باشند، اما زانوها فاصله داشته باشند، نشانه‌ای از پای پرانتزی است. در بیشتر موارد نیازی به درمان نیست، ولی در قوس‌های شدید ممکن است از جراحی استفاده شود.

پای پرانتزی را چگونه تشخیص دهیم؟

تشخیص پای پرانتزی با معاینه فیزیکی توسط پزشک انجام می‌شود. پزشک فاصله بین زانوها را اندازه‌گیری می‌کند تا شدت عارضه را ارزیابی کند. این کار همچنین با دستگاه آنالیز پاسچر قابل انجام است. در برخی موارد، پزشک ممکن است تست اشعه ایکس تجویز کند، به ‌ویژه اگر:

• قوس پاها وخیم باشد
• قوس‌های دو پا شبیه هم نباشند

گاهی تشخیص سخت می‌شود، زیرا بیماری‌هایی مثل بیماری بلانت، نرمی استخوان (راشیتیسم) یا قوس داشتن استخوان تیبیا علائم مشابهی دارند.

به غیر از جراحی چه راه های درمانی برای پای پرانتزی وجود دارد؟

جراحی فقط برای موارد شدید پای پرانتزی توصیه می‌شود و اکثر افراد می‌توانند با روش‌های غیرجراحی این مشکل را مدیریت کنند. خوشبختانه، راه‌های مختلفی برای درمان پای پرانتزی بدون نیاز به عمل وجود دارد که با کمک آن‌ها می‌توانید وضعیت پاهایتان را بهبود دهید. در ادامه، چند روش ساده و مؤثر را توضیح می‌دهیم که توسط متخصصان تأیید شده‌اند:

استفاده از کفی‌های طبی استاندارد:

کفی‌های طبی ساخته‌شده با متریال FTPU می‌توانند به اصلاح شکل پای پرانتزی کمک کنند. این کفی‌ها با تنظیم فشار روی زانوها و پاها، تعادل را بهتر می‌کنند. بر اساس مطالعه‌ای در Osteoarthritis and Cartilage (2023)، کفی‌هایی با پد داخلی فشار روی زانو را تا ۲۰ درصد کاهش می‌دهند و درد را کم می‌کنند. برای بهترین نتیجه، پاها باید با اسکنر فشار کف پا معاینه شوند تا کفی متناسب ساخته شود.

فیزیوتراپی و ورزش‌های تقویتی:

ورزش‌های ساده زیر نظر فیزیوتراپیست می‌توانند عضلات اطراف زانو را تقویت کنند و به صاف شدن پای پرانتزی کمک کنند. طبق راهنمای American Academy of Orthopaedic Surgeons (AAOS)، تمریناتی مثل کشش همسترینگ یا اسکوات با وزن بدن برای کودکان و بزرگسالان مفید هستند. این حرکات، به‌خصوص اگر از سنین پایین شروع شوند، رشد طبیعی استخوان‌ها را بهبود می‌دهند.

استفاده از بریس یا ارتوز:

بریس‌های زانو با پشتیبانی از مفصل، انحراف پای پرانتزی را کنترل می‌کنند. تحقیقی در The Journal of Bone and Joint Surgery (2022) نشان داده که بریس در موارد خفیف تا متوسط، درد را تا ۳۰ درصد کاهش می‌دهد و از بدتر شدن وضعیت جلوگیری می‌کند. این روش برای کسانی که نمی‌خواهند جراحی کنند، مناسب است.

مصرف ویتامین D و تغذیه مناسب:

کمبود ویتامین D می‌تواند ضعف استخوان‌ها را افزایش داده و پای پرانتزی را تشدید کند. پزشکان توصیه می‌کنند با خوردن غذاهای غنی از ویتامین D (مثل ماهی و لبنیات) یا مصرف مکمل‌های تجویز شده، استخوان‌ها را تقویت کنید. مطالعه‌ای در Pediatrics (2021) نشان داده که درمان کمبود ویتامین D در کودکان زیر ۱۰ سال می‌تواند به اصلاح شکل پا کمک کند.

کاهش فشار روی زانوها:

اجتناب از فعالیت‌های سنگین مثل دویدن طولانی و استفاده از کفش‌های مناسب با کفی پشتیبانی‌کننده، می‌تواند از بدتر شدن پای پرانتزی جلوگیری کند. طبق Clinical Biomechanics (2023)، کاهش بار اضافی روی زانوها به بهبود تدریجی وضعیت کمک می‌کند. پیاده‌روی سبک و ورزش‌های کم‌فشار هم گزینه‌های خوبی هستند.

برای بهترین نتیجه، با یک متخصص ارتوپدی مشورت کنید تا برنامه‌ای متناسب با سن و شدت مشکلتان دریافت کنید.

حرکات اصلاحی و ورزش های مناسب برای درمان پای پرانتزی چیست؟

کشش عضله همسترینگ

انجام این حرکت ساده می‌تواند تأثیر زیادی در رفع و درمان ژنوواروم داشته باشد. اما اگر دچار مشکل سیاتیک هستید، با احتیاط آن را انجام دهید تا فشار زیادی به کمرتان وارد نشود.

• روی زمین بنشینید و پاهایتان را صاف روی زمین قرار دهید.
  
• بازوهایتان را به جلو بکشید و تا حد ممکن کمرتان را خم کنید، اما زانوها را جمع نکنید.
  
• این تمرین را ۳ مرتبه تکرار کنید و اگر دردی احساس کردید، سریع متوقف کنید.
  

یوگا

حرکات یوگا ممکن است در ابتدا سخت به نظر برسند، اما تأثیر زیادی در درمان  ژنوواروم دارند. استفاده از طناب مخصوص یوگا می‌تواند این سختی را کمتر کند و تعادل را بهبود دهد.

حرکات اصلاحی

چند حرکت ساده وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید تا به بهبود ژنوواروم کمک کنید. این حرکات معمولاً توسط متخصصان طراحی می‌شوند.

ورزش تحت نظر متخصص

کسانی که به ژنوواروم دچار هستن باید در انجام ورزش های سنگین کمی تجدید نظر کنن! اما ورزش زیر نظر متخصص نه تنها فرد رو دچار مشکل نمیکنه بلکه به بهبود شرایط هم کمک خواهد کرد. متخصصان فیزیوتراپی در اکثر مواقع تمرینات ورزشی خاص با توجه به وخامت عارضه برای شما تجویز خواهند کرد.

درمان نکردن پای پرانتزی چه عوارضی دارد؟

اگر پای پرانتزی درمان نشود، ممکن است به مشکلات جدی‌تری منجر شود، مثل:

• آرتروز پیشرونده زانو: عدم درمان به‌ موقع باعث نامتوازنی زانو می‌شود و فشار زیادی به منیسک و غضروف مفصلی وارد می‌کند. چاقی و فعالیت بدنی شدید این وضعیت را بدتر می‌کند.
  
• چرخش غیر عادی پا: کسایی که به بیماری پای پرانتزی دچار هستن کف پاهاشون در مقایسه با زانو ممکنه رو به بیرون یا داخل باشه.
  
• درد و کاهش دامنه حرکتی در ناحیه ران: عدم اصلاح پای پرانتزی می‌تواند باعث درد مداوم در ران‌ها شود و انعطاف‌پذیری آن‌ها را کم کند.
  
• مشکل در راه رفتن یا دویدن: با پیشرفت عارضه، تعادل و هماهنگی در حرکات پا مختل می‌شود و فعالیت‌های روزمره مثل دویدن دشوار می‌گردد.
  
• کاهش قد: فشار مداوم روی استخوان‌ها ممکن است رشد طبیعی بدن را مختل کرده و در بلندمدت قد را تحت تأثیر قرار دهد.
  
• دردهای پشت: عدم تعادل ناشی از پای پرانتزی می‌تواند به کمر فشار بیاورد و باعث دردهای مزمن در ناحیه پشت شود.

اگر این مطلب برای شما مفید بود، لطفا به اشتراک بگذارید.