آرتروز یک اصطلاح گسترده است و شامل حالتهای مختلفی می‌شود که یک مفصل نمی‌تواند کار نرمال خود را انجام دهد. آرتروز می‌تواند در کمر، گردن، لگن، زانو، شانه، دست، پا و مچ پا بروز کند. تقریبا نیمی از مردم دنیا در سنین 60 تا 70 سالگی آرتروز پا و مچ پا دارند.

انواع مختلفی از آرتروز وجود دارد. شایعترین نوع آرتوروز، استئوآرتریت (oseteoarthritis) است که مربوط به ساییدگی و پارگی غضروف مفاصل است که با افزایش سن اتفاق می افتد و نتیجه آن التهاب، سرخی، ورم و درد در مفاصل است.

فهرست محتوا

همچنین یک آسیب دیدگی ناگهانی مانند شکستن استخوان، پاره شدن رباط یا پیچ خوردگی متوسط پا می‌تواند باعث شود تا مفصل آسیب دیده در آینده دچار آرتروز شود حتی اگر بهترین مراقبتهای پزشکی برای درمان آسیب دیدگی توجه شده باشد.

آرتروز روماتوئید نوع دیگر آرتروز است. این عارضه حالتی التهابی است که به دلیل تحریک در پوشش مفاصل (Synovium) بوجود می آید. افرادی که برای بیش از 10 سال به این عارضه مبتلا باشند، به احتمال بسیار زیاد در قسمت پا و مچ پا نیز درگیر این بیماری هستند.

انواع دیگر آرتروز التهابی عبارتند از نقرس، لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان و آرتریت پسوریاتیک.

چه کسانی در خدمت بیماران مبتلا به آرتروز هستند؟

جراحان ارتوپد، پزشکان، به عنوان متخصصین سلامت پا، که در روشهای جراحی یا غیر جراحی تخصص دارند، می‌توانند آرتروز را تشخیص و آن را مداوا کنند. همچنین روماتولوژیست ها،متخصصین طب فیزیکی، پدورتیست ها، فزیوتراپها و ارتوپدین فنی کسانی هستند که در درمان آرتروزها به بیماران خدمت می‌کنند.

استئوآرتریت چیست؟ (osteoarthritis)

استئوآتریت شایع ترین بیماری مفصلی دراز مدت است.

مفصل جایی است که دو استخوان به هم می رسند. انتهای استخوان ها با بافت نرمی به نام غضروف پوشانده می شوند. با ظهور بیماری استئوآرتریت، این غضروف ها شکسته می شوند و باعث ساییده شدن استخوان ها و مفاصل به یکدیگر می شود. این عارضه باعث درد، سفتی مفاصل و علائم دیگر می شود.

استئوآتریت اکثرا در افراد با سن بالا رخ می دهد. ولی این عارضه می تواند هر فرد بزرگسالی را درگیر کند.

استئوآتریت از عوامل اصلی ناتوانی است و بیشتر از 30 میلیون از زنان و مردان در آمریکا دچار این عارضه هستند.

علل بروز استئوآرتریت

OA با تخریب مفصل ایجاد می شود. این تخریب ها در طول زمان افزایش می یابند. به همین دلیل بالارفتن سن یکی از عوامل اصلی تخریب مفاصل و بروز استئوآتریت است. از عوامل دیگر تخریب مفاصل، آسیب های گذشته است، مانند:

غضروف های شکافته شده
در رفتن مفاصل
صدمات وارد شده به رباط ها

هم چنین برخی عوامل مانند ناهنجاری های موجود در مفاصل، چاقی بیش از حد و پاسچر بد می توانند منجر به این عارضه شوند.

استئوآتریت و غضروف ها

غضروف یک ماده ی سفت و لاستیکی است که قابل انعطاف تر و نرم تر از استخوان است. کار غضروف محافظت از انتهای استخوان هاست که به مفصل منتهی می شود و به آن ها اجازه می دهد به راحتی حرکت کنند.

هنگامی که غضروف می شکند، سطح استخوان حفره دار و ناهموار می شود. این باعث درد مفاصل، و اذیت شدن در بافت های اطراف آن می شود. غضروف های تخریب شده نمی توانند خود را بازسازی کنند چون رگ های خونی در غضروف وجود ندارد. وقتی غضروف کاملا فرسوده می شود، بافت های لایه ای موجود در بین استخوان ها از بین می روند و تماس استخوان ها با یکدیگر اتفاق می افتد. این موجب درد شدید و علائم استئوآتریت می شود.

علائم استئوآرتریت

OA می تواند در هر مفصلی رخ دهد. اگرچه، بیشترین نواحی بدن که دچار استئو آتریت می شوند شامل:

دست
نوک انگشتان
زانوها
لگن
ستون فقرات (به طور معمول گردن یا کمر)

معمول ترین نشانه های استئوآتریت عبارتند از:

درد
احساس ناراحتی در هنگام فشاردادن ناحیه با انگشتان
سفت شدن
التهاب

هرچه این عارضه پیشرفت بیشتری کند، درد آن شدید تر می شود. در طی زمان، تورم در مفاصل در نواحی دور آن ممکن است پیش بیاید.

آرتروز شدید

OA یک شرایط پیشرفته با 5 مرحله است. اولین مرحله(0) یک مفصل نرمال است. مرحله ی آخر(4) استئوآتریت شدید را ارائه می دهد. عموما قبل از رسیدن به مرحله ی آخر، شرایط فرد تثبیت می شود.

افرادی که دچار آرتروز شدید می شوند غضروف های یک یا چند مفصل خود را کاملا از دست می دهند. اصطکاک استخوان ها موجب علائم شدیدی از جمله :

افزایش تورم و التهاب
افزایش درد
کاهش دامنه حرکت
بی ثباتی مفصل
علائم دیگر

می شود.

تخریب مفاصل که با استئوآتریت شدید اتفاق می افتد قابل برگشت نیست. ولی درمان و مراقبت می تواند علائم آن را کاهش دهد.

تشخیص آرتروز

OA معمولا یک بیماری با رشد آرام است که تا وقتی نشانه های دردناک یا ضعیف کننده بروز ندهد، قابل تشخیص نیست. تشخیص زودهنگام آن وقتی اتفاق می افتد که شخص تصادف کند یا شکستگی ای در بدن اتفاق بی افتد که نیاز به عکسبرداری x-ray داشته باشد. علاوه بر آن، پزشکان با اسکن MRI قادر به تشخیص این عارضه هستند. تست های دیگری که برای تشخیص آن به کار می روند شامل تست خون است که شرایطی که باعث درد مفصل شده است (مانند روماتیسم مفصلی) را مورد بررسی قرار می دهد.

بررسی بیومکانیک مفصل برای پیشگیری و کنترل آرتروز

با توجه به نقش مهم بیومکانیک بدن در بروز و پیشرفت آرتروز، ارزیابی دقیق نحوه‌ی توزیع نیرو و الگوی حرکت اندام‌های تحتانی می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در اختیار متخصصان قرار دهد. در این زمینه، استفاده از فناوری‌های نوین مانند اسکنر فشار کف پا و سیستم آنالیز گیت امکان بررسی کمی و دقیق فشارهای وارده بر کف پا و تحلیل الگوی حرکتی بیماران را فراهم می‌کند. این داده‌ها در شناسایی نقاط پرفشار، تشخیص ناهماهنگی‌های حرکتی و طراحی کفی‌های طبی و تمرینات اصلاحی متناسب با وضعیت بیومکانیکی هر فرد کاربرد دارند و می‌توانند به کاهش درد، بهبود عملکرد حرکتی و پیشگیری از پیشرفت آرتروز کمک کنند.

درمان آرتروز

نوع درمان به شدت علائم و محل آن ها بستگی دارد. اکثر اوقات، تغییر روش زندگی، داروهای بدون نسخه و درمان های خانگی برای کاهش درد و از بین بردن تورم کافی است.

درمان های خانگی و تغییرات روش زندگی شامل:

انجام تمرین ورزشی : فعالیت های فیزیکی عضلات دور مفصل ها را قوی کرده و از سفت شدن مفصل ها جلوگیری می کند. انجام حداقل 20 الی 30 دقیقه حرکات ورزشی است. فعالیت های آرام و با تحرک کمتر مانند پیاده روی یا شنا برای تقویت عضلات و ورزش هایی مانند یوگا و تای چی می توانند انعطاف پذیری مفاصل را بهبود دهند و درد مفاصل را مدیریت کنند.
کاهش وزن : اضافه وزن می تواند موجب افزایش فشار بر روی مفاصل و افزایش درد شود. داشتن یک وزن سالم خطر ابتلا به مشکلات سلامتی دیگر مانند دیابت را نیز کاهش می دهد.
خواب کافی: استراحت دادن به عضلات می تواند موجب کاهش تورم و التهابات شود. خواب کافی در شب موجب می شود درد را بهتر مدیریت کنید.
سرما و گرما درمانی : برای رهایی از درد عضلات یا سفت شدن آن ها می توانید سرما و گرما درمانی را امتحان کنید. یک کمپرس آب سرد یا آب داغ را به مدت 15 الی 20 دقیقه در دفعات مدتی بر روی مفصل خود قرار دهید.

جمع بندی

عنوان	توضیحات
تعریف	آرتروز یا استئوآرتریت، نوعی بیماری تخریبی مفصل است که در آن غضروف مفصلی به ‌تدریج ساییده می‌شود و استخوان‌های دو سر مفصل به ‌هم نزدیک و دچار اصطکاک می‌شوند.
علت‌ها	افزایش سن، سابقه آسیب یا ضربه به مفصل، استفاده بیش از حد از مفاصل (در کار یا ورزش)، چاقی، ضعف عضلات اطراف مفصل، و زمینه ژنتیکی.
علائم	درد در مفصل هنگام حرکت، خشکی صبحگاهی کوتاه‌ مدت، کاهش دامنه حرکتی، صدای تق‌تق یا ساییدگی (کریک)، تورم خفیف مفصل و در موارد پیشرفته تغییر شکل مفصل.
تشخیص	بر اساس شرح حال بیمار و معاینه بالینی؛ تأیید با تصویربرداری مانند رادیوگرافی (X-ray) که کاهش فاصله مفصلی و استئوفیت‌ها را نشان می‌دهد؛ در موارد خاص از MRI برای بررسی بافت نرم استفاده می‌شود.
درمان	شامل ترکیبی از روش‌های غیردارویی و دارویی: کاهش وزن و اصلاح فعالیت‌ها، فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی عضلات اطراف مفصل، داروهای ضد التهاب و مسکن‌ها، تزریق داخل مفصل (مانند اسید هیالورونیک یا کورتون)، در موارد شدید: تعویض مفصل (جراحی).
پیشگیری	حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی منظم و ملایم، استفاده از کفش مناسب، پرهیز از حرکات تکراری و فشار بیش از حد به مفصل، اصلاح وضعیت بدنی در کار و نشستن، و تقویت عضلات نگهدارنده مفصل.

در مجموع، آرتروز یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مفصلی است که با تخریب تدریجی غضروف، درد و محدودیت حرکتی همراه می‌شود. شناخت عوامل زمینه‌ساز، علائم هشداردهنده و روش‌های درمان و پیشگیری آن نقش مهمی در کنترل سیر بیماری و بهبود کیفیت زندگی بیماران دارد. در جدول زیر، خلاصه‌ای از مهم‌ترین نکات مرتبط با آرتروز ارائه شده است تا مروری جامع و کاربردی بر جنبه‌های اصلی این بیماری فراهم گردد.

مقالات آکادمی پایاتک, مقالات سلامت پا و مراقبت از پا

آرتروز و استئوآرتریت چیست؟