سوپینیشن و پرونیشنیکی از مشکلات رایج در ساختار پا است که باعث احساس درد پا میشود. سوپینیشن و پرونیشن بخشهایی از فاز استراید (شامل دو گام) را تشکیل می دهند. سوپینیشن زمانی اتفاق می افتد که در هنگام راه رفتن یا دویدن، وزن بر روی قسمت خارجی پا قرار میگیرد. در مقابل، وقتی که شخص وزن را از روی پاشنه پا به قسمت جلوی پا منتقل میکند (زمان جدا شدن پاشنه از زمین)، پرونیشن اتفاق میافتد. این عارضه توسط دستگاه های اسکنر فشار کف پا و دستگاه تحلیل گام به شکل دقیق ارزیابی و شناسایی میشود. مهمتر از شناسایی عارضه، اثر گذاری این عارضه بر گام برداشتن فرد و سیستم اسکلتی است که در تحلیل داینامیک این دستگاه مشخص میشود.

سوپینیشن بیش از حد (Under pronation) و پرونیشن بیش از حد (Overpronation) میتوانند مشکلاتی را در تراز بدن ایجاد کرده و باعث ایجاد درد پا، درد زانو، و درد در کمر شوند.

در ادامه این مقاله شما را با تکنیک های درمان و پیشگیری برای افرادی که دارای سوپینیشن بیش از حد هستند، آشنا میکنیم.

در عکس بالا حالت های سوپینیشن و پرونیشن که وزن بدن بر روی قسمت های خارجی و داخلی مچ پا افتاده است را مشاهده میکنید

سوپنیشن حالتی است که پای شما به سمت بیرون بچرخد و در هنگام راه رفتن فشار بیشتری را به انگشتان بیرونی پا احساس میکنید.
پرونیشن حالتی است که پای شما به سمت داخل داشته بچرخد. افراد با کف پای صاف، بیشتر مستعد بروز پرونیشن هستند.

نکات فوری راجع به سوپینیشن و پرونیشن:

سوپینیشن زیاد میتواند باعث ایجاد مشکلاتی مانند درد و ناهنجاریهای قامتی شود
بیشتر افراد با سوپینیشن بیش از حد دارای مشکلات ساختاری در پایشان هستند
روشهای تشخیص و معاینه این عارضه عبارتند از معاینه چشمی، اسکن فشار کف پا و آنالیز گیت
استفاده از کفش مناسب و به کارگیری کفیهای شخصی سازی شده جهت پیشگیری و درمان

1. سوپینیشن و پرونیشن بیش از حد

افرادی که دارای پرونیشن بیش از حد هستند، تمایل دارند پاهای خود را به سمت داخل قرار دهند که باعث میشود قسمت داخلی پاشنه با زمین در تماس باشد و باعث صافی کف پا (کف پای صاف یا Flat foot) میشود.

آن افرادی که پای خود را به اندازه کافی به سمت داخل نمی چرخانند، دارای سوپینیشن هستند. این اتفاق باعث ایجاد فشار درمچ پا میشود و مچ را به سمت بیرون میچرخاند که خطر پیخ خوردن پا را افزایش داده و باعث ایجاد آسیب میشود.

پرونیشن بیش از حد، ناهنجاری بسیار شایعتری نسبت به سوپینیشن بیش از حد است.

2. دلایل ایجاد سوپینیشن و پرونیشن

مشکلات پا که باعث این عارضه میشوند، معمولا مادرزادی و ذاتی هستند. اما فاکتورهای بیرونی نیز میتوانند در ایجاد این شرایط نقش داشته باشند.

دلایل متداول عبارتند از:

2-1. ژنتیک

ویژگیهای اثرگذار بر روی مکانیک پا که اغلب مادرزادی هستند، عبارتند از:

طول پا (شامل اختلاف طول پاها)
عرض پا
ثبات مچ پا

شکل قوس کف پا نیز ممکن است بر روی ریسک ایجاد سوپینیشن موثر باشد همانطور که دونده های با ارتفاع قوس کف پای زیاد، نسبت به سایر دوندگان بسیار مستعدتر برای ابتلا به سوپینیشن هستند.

2-2. کفش نامناسب

انتخاب کفش مناسب از اهمیت ویژه ای در حفظ سلامت پا و سیستم اسکلتی برخوردار است. یک کفش طبی خوب از قوس و اندام نرم پا حمایت میکند و این باعث حفاظت از پا در برابر آسیبهای احتمالی میشود. اثر کفش طبی مناسب به خصوص در هنگام راه رفتن بر روی سطوح سخت و صاف بیشتر مشخص میشود.

برای آشنایی بیشتر با بیماریهای مرتبط با استفاده از کفش نامناسب و ویژگیهای مهم در انتخاب کفش مناسب پیشنهاد میکنیم مقاله “سلامت پا و کفش مناسب” را مطالعه بفرمایید.

انتخاب کفش نامناسب – مانند کفش صلب یا کفش تنگ – می تواند باعث ایجاد سوپینیشن و سایر مشکلات پا شود. هم چنین، پوشیدن کفش هایی که بسیار کهنه و مندرس شده اند یا از قوس پا حمایت نمی کنند نیز میتواند باعث ایجاد سوپینیشن شود.

2-3. تراز نبودن ساختار قامتی (Bodily misalignment)

اگر ساختار قامتی انسان در موقعیت درست و تراز نباشد، سایر اعضای بدن باید برای جبران این ایراد بیشتر تحت فشار قرار بگیرند تا از ساختار صحیح قامتی حمایت کنند و تعادل بدن را حفظ کنند. برای آشنایی بیشتر با ناهنجاریهای اسکلتی – عضلانی به مقاله “معرفی انواع ناهنجاری قامتی | علائم، راه های پیشگیری و درمان ناهنجاری های قامتی چیست؟” مراجعه بفرمایید.

به طور مشابه، فرم اشتباه پاسچر بدن در زمان تمرینات ورزشی میتواند باعث ایجاد مشکل در ماهیچه ها و استخوان ها و در نتیجه ایجاد سوپینیشن شود. برای مطالعه ی بیشتر لطفا به مقاله “ارزیابی وضعیت پاسچر ورزشکاران” مراجعه بفرمایید.

مشکلات سیستم اسکلتی با استفاده از دستگاه آنالیز ناهنجاری قامتی (آنالیز پاسچر) قابل ارزیابی است.

2-4. آسیب های گذشته

آسیب های قدیمی می توانند باعث عدم ثبات و ضعف در استخوان ها و بافت نرم در بدن شوند. برای مثال، به خصوص افراد دارای مشکل کشیدگی تاندون آشیل (Achilles Tendonitis) در معرض خطر سوپینیشن هستند.

2-5. دلایل دیگر

بعضی از فاکتورهای دیگر که میتوانند باعث سوپینیشن شوند:

سبک زندگی با تحرک کم (sedentary lifestyle)
راه رفتن زیاد بر روی سطوح سخت (constant impact on hard and firm surfaces)
محدوده حرکتی محدود (restricted range of motion)
ایستادن برای مدت زمان طولانی (standing for long periods of time)
خشکی و سفتی مفاصل به دلیل سن بالا و آرتروز (stiffness due to aging or arthritis)
تمرینهای ورزشی بیش از حد (too much exercise)

3. عوارض سوپینیشن یا پرونیشن بیش از حد

افرادی که دارای سوپینیشن بیش از حد هستند، در معرض ابتلا به مشکلات و نشانه های زیر هستند:

درد مچ پا و درد کف پا
پیچ خوردگی مچ پا
پینه یا برآمدگی در قسمت لبه خارجی پا
انگشت چکشی (Hammertoes) یا انگشت پنجه ای (Clawed toes)
سندرم درد در باند ایلیوتیبیال (Iliotibial band pain syndrome)
درد در مفصل اتصال انگشتان پا (pain in the ball of the foot)
التهاب کف پا یا پلنتار فاشیاتیس (Plantar Fasciatis)
درد در ناحیه ساق پا (Shin splints)
شکستگی و ترک خوردگی ناشی از فشار بیش از حد یا اصطلاحا شکستگی استرسی (Stress fracture)
تورم مچ و پا (Swelling of the ankle or foot )
ضعف عضلات پا و مچ پا که در حالت دویدن، راه رفتن و یا ایستادن شدیدتر میشود

4. نحوه عیب یابی و معاینه سوپینیشن

تکنیک هایی که در ادامه بیان می شوند، می توانند به تشخیص سوپینیشن بیش از حد پا کمک کنند:

4-1. کفشهای قدیمی خود را بررسی کنید، (ساییدگی زیره کفش)

در افراد با گیت نرمال – که نه دچار سوپینیشن بیش از حد و نه دچار پرونیشن بیش از حد هستند – زیره ی کفش از سمت لبه خارجی پاشنه به سمت مرکز دچار سابیدگی میشود.

سوپینیشن باعث ایجاد سابیدگی صرفا در لبه خارجی زیره کفش میشود. بنابراین وجود سائیدگی در لبه خارجی کفش و عدم وجود سائیدگی در مرکز کفش میتواند نشانه ای بر سوپینیشن بیش از حد باشد.

4-2. چک کردن ردپا بر روی زمین

خیس کردن کف پای لخت و گام برداشتن بر روی یک سطح صاف میتواند به تشخیص مشکلات گیت کمک کند. برای انجام این تست باید مراحل زیر را انجام دهید:

پای خود را کالا خیس کنید
به آرامی بر روی سطحی که ردپا را نشان میدهد گام بردارید. بهترین سطح ها عبارتند از سطح سیمانی یا یک کیسه کاغذی قهوه ای
برداشتن پا از روی سطح و بررسی ردپا

اگر نصف قوس در ردپای به جا مانده قابل رویت باشد، به عنوان گیت نرمال در نظر گرفته میشود. اگر فقط بخش کوچکی از قوس – یا هیچ بخشی از قوس – قابل رویت بود، به عنوان سوپینیشن در نظر گرفته میشود.

قابل ذکر است که این روش کاملا کیفی بوده و کاملا به متخصصی که در حال انجام تست است بستگی دارد و از دقت کافی برخوردار نیست.

4-3. اسکن پا با دستگاه آنالیز گیت (آنالیز چرخه گام برداشتن)

یک پدیاتریست یا یک فیزیوتراپیست میتواند با انجام یک آزمایش آنالیز گیت، که شامل راه رفتن یا دویدن فرد بر روی یک پلتفرم اسکن فشار کف پا است، این ناهنجاری را در پا تشخیص دهد.

افرادی که یکی از نشانه ها یا عوارض سوپینیشن بیش از حد را تجریه کنند، یا نشانه هایی از سوپینیشن بعد از تست کفش قدیمی شان یا تست پای خیس را مشاهده کنند، واجب است که تحت نظر یک متخصص ارتوپد فنی یا فیزیوتراپیست تست آنالیز گیت بدهند و مشکلات پا خود را اصلاح نمایند.

5. پیشگیری از سوپینیشن پا

سوپینیشن پا میتواند توسط راه های زیر پیشگیری یا اصلاح شود:

5-1. کفش طبی مناسب

کفش های مخصوص پیاده روی و دویدن که سبک و منعطف باشند، بهترین گزینه برای افراد داری سوپینیشن هستند. مشورت با یک پدیاتریست، ارتوپد، فیزوتراپیست و یا یک متخصص ارتوپدی فنی جهت پیشنهاد یک کفش مناسب برای درمان سوپینیشن نیز میتواند بسیار مفید باشد.

در زمان خرید کفش:

هر دو پا را از نظر طول، عرض، و عمق جهت پیدا کردن بهترین گزینه، اندازه گیری کنید

جورابهایی را به پا داشته باشید که در هنگام راه رفتن یا دویدن استفاده میکنید

به دنبال کفشهای دارای جذب شوک خوب، ساپورت قوس و فضای کافی در قسمت انگشتان بگردید

در هنگام عصر و شب به خرید بروید، زمانی که پا در بزرگترین سایز خود است

کفش های تنگ را به امید جا باز کردن به مرور زمان، انتخاب نکنید

افراد باید کفش های مخصوص دویدن خود را مرتبا تعویض کنند. یک قانون کلی این است که ورزشکاران هر 6 ماه یا در صورت مشاهده سائیدگی یا پارگی در کفش، کفشهایشان را عوض کنند.

5-2. اورتوزهای مناسب

کفی طبی طراحی شده برای سوپینیشن میتوانند قوس پا و پاشنه پا را جهت کنترل حرکت پا حمایت کنند. اورتوزهای مخصوص سوپینیشن میتوانند از طریق فروشگاهها و یا به شکل اختصاصی شده توسط متخصصین ارتوپدی فنی تهیه و ساخته شوند.

در مقاله ” چهار دلیل برای آنکه از کفی طبی استفاده کنید !” بیشتر در این مورد توضیح داده ایم.

5-3. تصحیح فرم دویدن و راه رفتن

اصلاح ناهنجاریهای ستون فقرات و تکنیک های غلط در هنگام دویدن و راه رفتن جهت اصلاح سوپینیشن بیش از حد بسیار مهم است. درد ستون فقرات میتواند یک زنگ خطر جدی باشد.

اگر به دویدن علاقه مند هستید پیشنهاد میکنیم مقاله “چگونه بهتر بدویم ؟ راه های افزایش بهبود و عملکرد پاها در هنگام دویدن چیست؟” را مطالعه بفرمایید.

در هنگام دویدن یا راه رفتن، سعی کنید که به آرامی بر روی پاهای خود فرود بیایید و سعی کنید که قسمت میانی پا بیشتر از قسمت پاشنه با زمین در تماس قرار گیرد. بهترین حالت فرود آمدن با کف پای صاف اجتناب از منحنی شدن انگشتان است. برداشتن گام های کوتاه تر، حفظ فرم صحیح بدن در هنگام دویدن و راه رفتن را آسان تر می کند.

5-4. فیزیوتراپی

یک فیزیوتراپیست میتواند به انعطاف عضلات پا و تاندون های پا و همچنین تقویت بافت های نرم پا کمک کند. این کار به توزیع بهتر وزن در کل بدن، که باعث اصلاح سوپینیشن می شود، کمک می کند.

5-5. تمرینات و حرکات اصلاحی مناسب

تمریناتی که در ادامه بیان میشوند، می توانند به انعطاف و قدرت ماهیچه ها، که باعث ایجاد گیت نرمال میشوند، کمک کند:

5-5-1. کشش ماهیچه ساق پا

دست ها رو بر روی دیوار قرار دهید.
یک پا را به اندازه چند پا به عقب بکشید، هر دو پا را بر روی زمین نگه دارید.
در حالی که پای پشتی را صاف نگه میدارید، به سمت زانوی جلو خم شوید. در این حالت باید کششی را در ماهیچه های ساق پا و مچ احساس کنید.
کشش را برای مدت 30 ثانیه ادامه دهید. و این حرکت را سه بار تکرار کنید.

5-5-2. کشش نیام کف پایی (Plantar Fascia stretch)

بر روی صندلی بنشینید
مچ پای چپ را بر روی زانوی پای راست قرار دهید
انگشتان را با دست چپ نگه دارید و به آرامی آنها را به سمت جلوی مچ بکشید. دست راست را بر روی نیام تحتانی که از پاشنه تا قوس پا کشیده شده است، قرار دهید. باید کشش در این ناحیه را حس کنید.
این کشش را برای مدت زمان 10 ثانیه نگه دارید. برای هر پا به تعداد 20 بار تکرار کنید.

برای حصول به بهترین نتیجه، آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا توصیه میکند که افراد این تمرین را هر روز صبح تکرار کنند.

5-5-3. کشش زانو

در حالت ایستاده، پای راست را در پشت پای چپ قرار دهید.
با ثابت نگاه داشتن باسن، به سمت چپ خم شوید. به سمت جلو یا عقب خم نشوید. باید در ناحیه بیرونی زانوی راست و ران احساس کشش کنید.
برای 10 ثانیه در حالت کشش بمانید و این حرکت را برای هر پا سه بار تکرار کنید.

6. دستاوردهای شما در این مقاله

اگرچه سوپینیشن و پرونیشن بخشهای طبیعی تشکیل دهنده حرکت هستند، اما مقدار زیاد از هرکدام از این دو حرکت باعث ایجاد یک گیت نامتقارن و در نتیجه عوارضی همچون درد پا، درد کمر، ورم پا، ورم ماهیچه های سیستم عضلانی، عدم تراز مناسب بدن و مشکلات بسیار در سیستم اسکلتی – عضلانی بدن میشود.

کفش طبی مناسب، استفاده از کفی طبی و اورتوزهای مناسب، و تعهد به انجام کشش های منظم میتوانند کمک کننده باشند.

اگر شخصی درد یا تورم را در پا یا مچ پا برای مدت بیش از چند روز تجربه میکند، حتما باید به متخصصین ارتوپدی و یا پدیاتریست ها جهت انجام تست آنالیز گیت جهت بررسی سوپینیشن مراجعه کند. پزشک همچنین ممکن است تست های بیشتری جهت بررسی سایر مشکلات شایع در مچ پا و دیگر قسمت های پا انجام دهد.

تجهیزات مرتبط:

اسکنر فشار کف پا PT-SCAN

دستگاه آنالیز گیت PT-Gait Analyzer

دستگاه آنالیز ناهنجاری های قامتی PT-Posture

مقالات آکادمی پایاتک, مقالات سلامت پا و مراقبت از پا

آنچه باید راجع به سوپنیشن (Supination) و پرونیشن (Pronation) بدانید!

1. سوپینیشن و پرونیشن بیش از حد